Uchwała Nr ZO 02/12 w sprawie reklamy firmy Olimp Laboratories Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 02/12 z dnia 3 stycznia 2012 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/119/11

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Wojciech Tomczak— przewodniczący,
2) Małgorzata Augustyniak — członek,
3) Olgierd Cygan — członek,

na posiedzeniu w dniu 3 stycznia 2012 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/119/11 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko Olimp Laboratories Sp. z o.o. z siedzibą w Dębicy (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy radiowej

postanawia uznać, że w reklamie powinny być wprowadzone zmiany, aby usunąć naruszenie norm Kodeksu.


2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/119/11.
Przedmiotem skargi była reklama radiowa suplementu diety Olimp Gold Omega 3.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż „zarzuca naruszenie art. 6 Kodeksu Etyki Reklamy (dalej jako KER) poprzez wykorzystanie w materiale reklamowym sygnału karetki, co – zgodnie z zamiarem producenta -wywołuje lęk u odbiorcy przekazu. Użycie tego właśnie sygnału dźwiękowego zostało przez reklamodawcę użyte z premedytacją, bowiem dźwięk karetki pogotowia ratunkowego każdemu odbiorcy (bez względu na narodowość) skojarzy się jednoznacznie tj. z chorobą, zagrożeniem zdrowia lub życia, koniecznością natychmiastowej pomocy, strachem w obliczu zagrożenia zdrowia / życia. Bazowanie na tak podstawowym i atawistycznym instynkcie człowieka jakim jest strach, jest niedopuszczalne i dalece manipulacyjne. Godzi w podstawowe zasady etyki. Celowość zastosowanego przekazu nie budzi wątpliwości i jest obliczona na czysto merkantylny skutek z pominięciem szacunki wobec Klienta jako odbiorcy Reklamy. Poczucie strachu o własne zdrowie i życie dodatkowo potęguje komentarz: „Nie czekaj, aż usłyszysz ten sygnał! Już dziś podaruj swojemu sercu „Gold Omega 3″.”
Wzbudzeniu niepokoju służy też dalsza część prezentacji:
„Pędżycia, papierosy, stres, zła dieta negatywnie wpływają na Twoje serce”
W tym kontekście uzasadniony sprzeciw budzi także posłużenie się hasłem: „Gold Omega 3 -Strażnik Twojego serca”. Potencjał zawarty w użytych środkach wyrazu jest nie do przeceniania: automatycznie i nieuchronnie uruchamiane są skojarzenia z czyhającymi na zdrowie licznymi niebezpieczeństwami, przed którymi konieczna jest natychmiastowa ochrona.

Skarżący zarzucił również naruszenie art. 8 KER poprzez lansowanie przekazu, jakoby reklamowany produkt:
• „redukował poziom złego cholesterolu i trojglicerydów”;
• był „strażnikiem Twojego serca”;
co jest nadużyciem zaufania odbiorcy i stanowi wykorzystanie braku doświadczenia i wiedzy przeciętnego konsumenta, który nie ma świadomości, że suplementy diety nie są produktami leczniczymi, a zatem nie leczą, lecz (zaledwie) środkami spożywczymi. Efekt zażywania tego rodzaju produktów ograniczać się może wyłącznie do efektu odżywczego lub innego efektu fizjologicznego. Przy tym zgodnie z utrwalonym stanowiskiem przez efekt fizjologiczny rozumie się oddziaływanie na naturalne czynności organizmu znajdującego się w równowadze, takie np. jak sen, trawienie, oddychanie; które wspomaga naturalne, zwyczajne procesy, ułatwia normalne funkcjonowanie organizmu. Suplement diety od produktu leczniczego różni się bowiem nie tym, że nie może oddziaływać na naturalne (fizjologiczne) czynności organizmu, lecz tym, że suplement diety wspomaga (ułatwia) działanie organizmu będącego w stanie równowagi (zdrowego organizmu), a produkt leczniczy koryguje działanie organizmu, którego równowaga jest naruszona (organizmu chorego).
Nieuchronność i automatyzm uruchomianego przez hasło „Gold omega 3 – strażnik Twojego serca” wyobrażenia sprawia, że osoby mało krytyczne i niezorientowane w rzeczywistej wartości reklamowanego produktu najprawdopodobniej sięgną po niego jak po lekarstwo na dolegliwości serca, oczekując cudownych efektów, a wiadomym jest, że za zdrowie serca i układu krążenia nie odpowiadają li tylko kwasy omega-3, lecz szereg innych, ważniejszych czynników, nie wyłączając podstawowej roli jaką pełni zdrowy styl życia. Nie można uznać na gruncie współczesnej wiedzy, że kwasy omega -3 są koniecznym a zarazem wystarczającym warunkiem, aby utrzymać zdrowie układu krążenia człowieka. Takie stwierdzenie jest nadużyciem i poniekąd przez odbiorcę reklamy będzie odczytane jako zwolnienie go z dbałości o zdrowy styl życia bo przecież wystarczy stosować Gold Omega 3. Ludzka naiwność, brak wiedzy i nieumiejętność rzetelnej oceny przez konsumentów rzeczywistej wartości prezentowanego suplementu diety jest bazą, którą producent cynicznie wykorzystuje dla zwiększenia sprzedaży.
Zdaniem Skarżącego, niezależnie od w/w zarzutów – przekonywanie konsumentów w reklamie, że oto suplement diety „Gold Omega 3″ może rozwiązać problemy z sercem jest rażącym naruszeniem art. 10 KER, gdyż przekaz objęty załączoną prezentacją bez wątpienia wprowadza konsumentów w błąd: „Gold Omega 3″ nie posiada takich właściwości, jakie deklaruje producent, w szczególności nie poprawia pracy układu krążenia, nie redukuje poziomu złego cholesterolu i trójglicerydów, zdecydowanie nie stanowi wystarczającej (ani jakiejkolwiek) ochrony przed chorobami serca i nie jest w stanie ustrzec konsumentów przed dolegliwościami układu krążenia.

Niezależnie od powyższego Skarżący nadmienił, że załączona reklama narusza szereg przepisów prawa powszechnie obowiązującego:
• ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity z 29.06.2010 – Dz.U. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.);
• rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie składu oraz znakowania suplementów diety z dnia 9 października 2007 r. (Dz.U. Nr 196, poz. 1425 z późn. zm.);
• rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności;
• ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.);
• ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (j.t. Dz.U. z 2003r. nr 153, poz. 1503 ze zm.).
Z uwagi na powyższe naruszenia, stosownie do Regulaminu Rozpatrywania Skarg (dalej jako Regulamin) Skarżący wniósł o:
1. uznanie, że załączona reklama narusza normy Kodeksu (ust. 37 pkt 1 lit c Regulaminu)
2. skierowanie do producenta stanowiska Komisji stwierdzającego, że rozpowszechnianie reklamy powinno zostać wstrzymane (ust. 37 pkt. 1 lit e Regulaminu).

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.

Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 6 Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „Bez uzasadnionej konieczności powodowanej np. względami społecznymi i profilaktyką, reklamy nie mogą motywować do zakupu produktu poprzez wykorzystywanie zdarzeń losowych, wywoływanie lęku lub poczucia strachu.”.

Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „Reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.”.

Wniósł także o uznanie reklamy za niezgodną z art. 10 ust. 1 a) , zgodnie z którym „reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do:
a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu;”.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i nie uczestniczył w posiedzeniu.
Skarżony poinformował, że zgodnie z art. 6 KER bez uzasadnionej konieczności powodowanej np. względami społecznymi i profilaktyką, reklamy nie mogą motywować do zakupu produktu poprzez wykorzystywanie zdarzeń losowych, wywoływanie lęku lub poczucia strachu.

Zdaniem Skarżonego należy odrzucić tezy Skarżącego jakoby użycie w reklamie sygnału karetki było nieetyczne w wyniku wywoływania u odbiorcy lęku. Istotne jest, że zastosowany przekaz reklamowy należy odbierać w ten sposób, w jaki będzie odbierał go konsument tj. w sposób całościowy a nie wybiórczy. Zawężony pryzmat postrzegania ww. reklamy zaprezentowany przez konkurenta rynkowego jest obarczony argumentacją ściśle subiektywną. W istocie zastosowany przekaz nie jest obliczony na zastraszenie konsumenta w szczególności dolegliwościami czy chorobą. Nie posługuje się on bowiem stwierdzeniami takimi jak „Jeśli nie będziesz spożywał produktu Gold Omega 3 to trafisz na pogotowie”, lecz ma na celu uświadomienie konsumentów w zakresie konieczności dbania o zdrowie poprzez racjonalne odżywianie się. Sygnał karetki jest w ww. reklamie zestawiony ze zdaniem „Nie czekaj aż usłyszysz ten sygnał. Już dziś podaruj Twojemu sercu Gold Omega 3. Zdaniem Skarżonego, należy go rozumieć tak jak stwierdzenia „Już teraz zacznij dbać o zdrowie”, „Zastosuj wytyczne prewencji wczesnej już teraz”, „Nie dopuść by Twoje zdrowie pogorszyło się poprzez brak dbałości o racjonalną dietę”, „Pamiętaj, że czynniki środowiskowe takie jak zła dieta, palenie papierosów, stres mogą negatywnie wpłynąć na Twoje zdrowie”, „Zastosuj czynnik korzystnie wpływający na Twoje serce w obliczu czyhających na nie niebezpieczeństw”. Wszystkie z tych stwierdzeń nie powinny budzić wątpliwości, co do ich zgodności z przepisami prawa i są wezwaniami do dbałości o zdrowie poprzez zastosowanie produktu, w którego skład wchodzą pożyteczne kwasy tłuszczowe Omega 3 zawarte m.in. w rybach morskich (kwasy Omega 3 zawarte w produkcie Gold Omega 3 są pozyskiwane z ryb morskich). Przekaz zawarty w ww. stwierdzeniach stanowi element szeregu przekazów reklamowych. Ponadto ma on na celu uświadomienie konsumenta w zakresie konieczności dbania o zdrowie oraz niesie oczywistą i pożyteczną informację, że zła dieta czy niehigieniczny tryb życia (stres, palenie papierosów, etc, do których występuje odniesienie w dalszej części przekazu reklamowego) mogą negatywnie wpłynąć na serce nawet w ten sposób, że konieczna może być interwencja lekarza. Przekaz taki jest pożyteczny społecznie, gdyż wyczula konsumentów na zagadnienie konieczności dbania o zdrowie. Niesie przy tym szereg obiektywnie prawdziwych informacji. Jest oczywiste i potwierdzone naukowo, że złe nawyki żywieniowe i niehigieniczny tryb życia mogą w dłuższym okresie prowadzić do negatywnych następstw wymagających interwencji lekarskiej. Wielu konsumentów nie zdaje sobie jednak z tego sprawy i nie łączy diety czy zdrowego trybu życia ze stanem zdrowia oraz nie dostrzega, że zła dieta i niezdrowy tryb życia mogą przyczyniać się do pogarszania się ich stanu zdrowia.

Skarżony podkreślił, że wyolbrzymianie znaczenia przekazu reklamowego zawarte w skardze ma, zdaniem skarżonego, charakter histeryczny. Reklama w żadnym wypadku nie bazuje na sygnale karetki, który zajmuje zaledwie niewielką część jej przekazu i spełnia w istocie jedynie funkcję przykucia uwagi. Konsument zazwyczaj gorzej recypuje pierwsze fragmenty przekazów reklamowych. Zabieg z sygnałem karetki ma przykuć jego uwagę tak by skoncentrowała się ona na dalszym fragmencie przekazu. Sygnał ten sugeruje przy tym oczywiste następstwa niezdrowego trybu życia i jako alternatywę dla niego wskazuje na element zdrowej diety jaką jest zażywanie kwasów Omega 3 zawartych w produkcie Gold Omega 3. Tym samym należy wziąć pod uwagę ogólnoinformacyjny i edukacyjny charakter reklamy. Przeczy on zarzutom o chęć wywołania lęku czy zarzutom o brak szacunku wobec klienta a nawet zarzutom o jej obliczeniu „na czysto merkantylny skutek”, chociaż oczywiste jest, że każda reklama, także wszystkie reklamy skarżącego, jest właśnie na taki skutek obliczona.

Skarżony zaznaczył, że celem spożywania preparatu Gold Omega 3 jest tzw. profilaktyka wczesna tj. zabiegi mające na celu dbałość o zdrowie. Tym samym reklama tego preparatu również skupia się na tym zagadnieniu. Wskazuje m.in. na elementy niekorzystnie wpływające na zdrowie (stres, papierosy, nieracjonalne odżywianie się, etc), pokazuje skutki takiego postępowania (możliwość rozwinięcia się w przyszłości chorób) oraz zestawia te elementy z jednym ze sposobów dbania o zdrowie tj. spożywaniem kwasów Omega 3 w formie preparatu Gold Omega 3. Tym samym reklama oddziałuje na odbiorców w sposób zamierzenie silny, co jednak jest uzasadnione negatywnymi następstwami niehigienicznego trybu życia, któremu ww. reklama przeciwstawia jedną z możliwych alternatyw – zachęca ona do zastosowania jednego z elementów zdrowego żywienia – spożycia kwasów Omega 3, których korzystne oddziaływanie na zdrowie zostało potwierdzone w licznych badaniach naukowych. Następstwa nieprawidłowej diety są rosnącym problemem społecznym. Niskie spożycie ryb, wysokie spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i cukru negatywnie wpływają na zdrowie społeczeństwa i uzasadniają stosowanie silnych przekazów mających prowadzić do zmiany takiego podejścia lub przeciwstawienia mu nawyków korzystnie wpływających na zdrowie. Tym samym samo wskazanie na czynniki negatywnie wpływające na serce czy ich następstwa nie może zostać uznane za próbę zastraszania czy wywołania lęku. Gdyby podzielić ten argument to należałoby uznać, że nieetyczne są reklamy produktów leczniczych pomagających zwalczyć nałóg palenia papierosów, które często bazują przede wszystkim na negatywnym obrazowaniu nie tylko samego nałogu, ale także jego negatywnych skutków. Tym samym przykładowy tekst „Œwieższy oddech, bielsze zęby, brak zadyszki, większa odporność, zasobniejszy portfel musiałyby zostać uznany za wywołujące lęk przed nieświeżym oddechem, czarnymi zębami, zadyszką, niską odpornością czy biedą. Podobnie stwierdzenie „Nie paląc możesz uniknąć udaru mózgu i ataku serca” musiałoby zostać uznane za wywoływanie lęku przed tymi następstwami w przypadku, gdy nałóg palenia nie zostanie zwalczony za pomocą produktu leczniczego tym bardziej, że produkt ten zupełnie nie gwarantuje, że udar mózgu czy atak serca nie nastąpią nawet jeśli nastąpi zerwanie z nałogiem. Istotne jest, że reklama nie wskazuje by reklamowany preparat miał „chronić” przed czynnikami wymienionymi w niej jako negatywnie oddziałujące na serce.

Skarżony podniósł, iż zgodnie z art. 8 KER reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy. Reklama preparatu Gold Omega 3 nie wskazuje, że preparat ten jest w stanie zapobiec jakiejkolwiek chorobie czy przed nią uchronić. Nie sugeruje w żadnym miejscu jego właściwości leczniczych. Uznaje go jedynie za element tak zwanej profilaktyki wczesnej tj. element zabiegów mających na celu dbałość o zdrowie. Jednym z tych zabiegów jest racjonalna dieta, której preparat ten jest doskonałym substytutem, gdyż zawiera pożyteczne kwasy tłuszczowe Omega 3 pochodzące z naturalnych źródeł (olej rybi). Te same substancje są spożywane przez osoby konsumujące ryby morskie będące źródłem tych kwasów tłuszczowych. Zachęcanie do spożywania preparatu poprzez informację, że jest on elementem zdrowego trybu życia mogącego (jako zespół korzystnych czynników) w dłuższym okresie uchronić od wystąpienia w przyszłości wielu groźnych następstw należy zatem porównać do publicznych kampanii prozdrowotnych wskazujących na znaczenie racjonalnego żywienia w profilaktyce wczesnej tj. utrwalaniu prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia. Zdaniem Skarżonego, należy ją odróżnić od profilaktyki pierwotnej (I fazy) tj. zapobiegania chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka. Reklama preparatu Gold Omega 3 nie wskazuje na elementy zapobiegania chorobom czy kontrolowanie czynników ryzyka. W zamian za to przekazuje w sposób sugestywny i dosadny treść „Nie czekaj na pogorszenie się stanu zdrowia”, „Zacznij odżywiać się tak by było to korzystne dla Twojego zdrowia”. Oczekiwanie jest procesem rozciągniętym w czasie. Tym samym reklama produktu Gold Omega 3 w żadnym wypadku nie sugeruje skutku natychmiastowego w postaci zapobiegania chorobie czy nawet kontrolowaniu czynnika ryzyka. W treści reklamy nie pojawia się odniesienie do żadnej chorób. Wspomniane są niektóre czynniki ryzyka powstawania chorób jednakże reklama wspomina o nich w sposób ogólnoinformacyjny i nie określa jako czynniki ryzyka, lecz czynniki negatywnie wpływające na serce co jest informacją obiektywną i pożyteczną z punktu widzenia stanu świadomości konsumenta. Nie wskazuje ona natomiast w żadnym miejscu, że preparat Gold Omega 3 może eliminować takie czynniki ryzyka jak, stres, złą dietę czy palenie papierosów. Przekazuje jedynie, że Gold Omega 3 jest preparatem, który powinien być spożywany w sytuacji, gdy na serce oddziałują negatywne czynniki, gdyż jak podkreślono w jej zakończeniu, korzystnie oddziałuje on na zdrowie. W żadnym miejscu nie pojawia się nawet sugestia, że czynniki te mogą zostać całkowicie czy nawet w części zniesione (wyeliminowane) przez spożywanie preparatu. Jest oczywiste, że w sytuacji gdy konsument prowadzi stresujący tryb życia, pali papierosy i źle się odżywia korzystniejsze dla jego zdrowia będzie spożywanie kwasów Omega 3 nich ich nie spożywanie. Reklama preparatu zestawia na dwóch biegunach czynniki negatywnie oddziałujące na serce i korzystnie na nie oddziałujące. Nie dokonuje jednak ich wartościowania. Umieszcza kwasy Omega 3 na tle czynników negatywnie oddziałujących na serce w ten sposób uzasadniając postępowanie korzystne dla zdrowia. Dbałość o zdrowie jest szczególnie uzasadniona w sytuacji, gdy oddziałuje na nie negatywnie szereg czynników takich jak wskazane w reklamie. Reklama wskazuje co najwyżej, że w przypadku istnienia czynników niekorzystnych należy wprowadzić czynnik korzystny. Nie wskazuje natomiast czy i w jakim zakresie czynniki niekorzystne przestaną mieć w ten sposób negatywny wpływ na serce czy też w jakim stopniu wpływ ten ulegnie zmniejszeniu. Nie zapewnia ani nie gwarantuje, że odbiorca nie zachoruje. Pokazuje natomiast jeden z elementów dbałości o zdrowie w szczególności o serce, które jest narażone na szereg negatywnych czynników cywilizacyjnych prowadzących do groźnych następstw. Istotne jest przy tym, że oddziaływanie zawartych w preparacie kwasów Omega 3 na zdrowie jest potwierdzona danymi naukowymi .

W opinii Skarżonego, ewentualne skojarzenie z chorobami, na które wskazuje Skarżący należy rozumieć w kontekście ogólnoinformacyjnych fragmentów reklamy i jej odniesień do profilaktyki wczesnej. Nie jest ono łączone z produktem a jedynie ze stylem życia. Ma ono charakter apelu wzywającego do działania na rzecz dbałości o swoje zdrowie. Jest to przekaz typu „Już dziś zadbaj o swoje zdrowie. Jeśli tego nie zrobisz w przyszłości czekają Cię negatywne następstwa niezdrowego trybu życia”. Sformułowanie „Nie czekaj aż usłyszysz ten sygnał” jest jednocześnie zachętą do natychmiastowego zakupu produktu Gold Omega 3. Może być ono rozumiane w ten sposób „Nie czekaj aż tak długo, kup produkt już dziś”, co jest powszechną praktyką reklamową. Należy w tym miejscu ponownie podkreślić, że reklama preparatu Gold Omega 3 nie zawiera jakichkolwiek odniesień do stanów chorobowych czy dolegliwości.

Zdaniem Skarżonego, reklama w żadnym miejscu nie wskazuje też, że tylko kwasy Omega 3 odpowiadają za zdrowe serce. Tym samym nie zniechęca do racjonalnego żywienia. Niewątpliwie jest natomiast jego elementem skoro zawiera naturalne kwasy Omega 3 obecne w rybach morskich powszechnie uznawanych za element zdrowej diety właśnie ze względu na obecność ww. związków. Jest oczywiste, że w świetle przekazu takiego jak, że papierosy oddziałują negatywnie na serce, zaprzestanie palenia będzie dla serca korzystne tak jak korzystne jest spożywanie kwasów Omega 3. Przekaz reklamowy, tak jak wspomniano wyżej, należy interpretować całościowo. Tym samym nie sposób pominąć ostatniego jego fragmentu, który zazwyczaj najwyraźniej pozostaje w pamięci konsumenta. Przekaz ten podsumowuje nakreślenie sposobu oddziaływania preparatu wskazując wyraźnie, że chodzi o utrzymanie serca w dobrej kondycji (zdrowiu). Przekaz ten odpowiada definicji oświadczenia zdrowotnego funkcjonalnego (art. 13.1 rozporządzenia 1924/2006) i jako takie oświadczenie może być stosowane w oparciu o art. 28.5 ww. aktu prawnego do czasu ustalenia unijnego wykazu funkcjonalnych oświadczeń zdrowotnych, co jak dotychczas nie nastąpiło. Nie bez znaczenia jest także, że każdy suplement diety musi, zgodnie z przepisami prawa, być oznaczony sformułowaniem „suplement diety” (co jednoznacznie wskazuje, że nie jest on lekiem) oraz informacją o tym, że nie zastępuje on zrównoważonej diety.

W opinii Skarżonego, użycie w przekazie reklamowym sformułowania „strażnik Twojego serca” nie może być postrzegane w ten sposób, że preparat zapobiega chorobom czy zmniejsza czynniki ich ryzyka. Tym bardziej, że skarżący prezentuje w tym kontekście wzorzec konsumenta nieuważnego i łatwowiernego, który nie odpowiada kryteriom prawnym (wzorzec konsumenta uważnego i podejrzliwego). Jest to slogan reklamowy kończący cały przekaz nie powiązany z efektywnością stania na straży serca. Należy go rozumieć w sposób ogólny tj., że preparat dba o serce. Użycie tego typu przekazów jest b. powszechne i nie budzi wątpliwości {strażnik Twojej odporności” – Immunaktiv, „Strażnik Twojego kotła” – Laddomat 21, „Znakomity strażnik Twojego komputera” – program Firma+, „Kuła gaśnicza – strażnik Twojego domu” – Elidę Fire, „Strażnik Twojego ładunku” – powietrzne worki papierowe Scan Pack, „Materac – strażnik Twojego snu”, „Steam Guard – Strażnik ochroni Twoje konto na platformie”, „Genarator Napisów Argus – Czujny strażnik Twojej firmy”). Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN „straż” to strzeżenie przed niebezpieczeństwem, pilnowanie. Znaczenie to w pełni odpowiada przekazowi reklamowemu w zakresie jego treści odnoszących się do zachowania zdrowia, dbałości o zdrowie. Reklama nie określa dokładnego zakresu straży ani tego przed czym strażnik jest w stanie uchronić. Posługuje się pojęciem ogólnym wskazującym, że preparat może „pilnować” I „strzec” dobrego stanu zdrowia serca. Znajduje to odzwierciedlenie w końcowym fragmencie reklamy. W świetle powyższego wskazywanie przez skarżącego, że użycie w reklamie suplementu diety sformułowania „Strażnik Twojego serca” jest cynicznym wykorzystaniem naiwności konsumenta (str. 3) jest nie tylko pozbawione uzasadnienia i podstawy prawnej, ale także całkowicie absurdalne. Reklama nie zapewnia, że preparat jest w stanie ustrzec przed czymkolwiek a w szczególności przed dolegliwościami układu krążenia. Stwierdza jedynie, że oddziałuje on na serce (stoi na straży serca, pilnuje go). Zakres tego oddziaływania ogranicza się jednak do korzystnego wpływu na serce. Nie zapobiega jego chorobom ani ich nie leczy. Nie ma podstaw by twierdzić na podstawie reklamy, ze produkt Gold Omega 3 ma zastępować leki czy leczenie. Jego stosowanie stanowi element zdrowej diety i profilaktyki wczesnej. Tym samym jest jednym z czynników (strażników) korzystnie wpływających na serce.

Skarżony podkreślił, że konsument w warunkach polskich jest przyzwyczajony do wyolbrzymiania przez przedsiębiorców cech swoich produktów. Byłoby absurdem twierdzić, ze przeciętny konsument wierzy w śnieżną biel uzyskaną dzięki proszkom do prania, ochronę w każdych warunkach zapewnianą przez oleje silnikowe, zapewnianie przez mydła uczucia miękkości i gładkości czy usuwanie przez nie dokładnie 99,9% bakterii (to ostatnie sformułowanie jest niewątpliwie sformułowaniem odnoszącym się do zapobiegania chorobom a więc powinno być zarezerwowane dla produktów leczniczych lub ewentualnie produktów biobójczych a nie kosmetyków). Tego typu sformułowania są w istocie bardzo bliskie tzw. „puffery claims” i stanowią powszechne praktyki reklamowe. Są to przekazy subiektywne, których konsumenci nie odbierają literalnie . Gdyby uznać je za nieetyczne bądź sprzeczne z prawem oznaczałoby to wywrócenie do góry nogami całego rynku reklamowego. Tym samym użycie w reklamie sformułowań „Strażnik Twojego serca” czy „Najlepszy prezent dla Twojego serca” bądź sygnału karetki należy odbierać w kontekście powszechnie stosowanych praktyk reklamowych. Przypisywanie im bardzo konkretnych znaczeń jest przesadą wynikająca z subiektywnego podejścia do przekazu, który je stosuje. Nie mogą być one rozumiane jako dosłowne przekazy a jedynie luźne i nie w pełni określone sugestie. Dodatkowo jeśli funkcjonują razem z określonymi i jednoznacznymi przekazami takimi jak w reklamie produktu Gold Omega 3, to za podstawowy przekaz należy uznać właśnie przekaz konkretny a nie przekaz stanowiący jego tło i stanowiący zaledwie element wewnętrznej struktury tekstu reklamowego. Istotne jest, że ww. fragmenty stanowiące w istocie tło przekazu reklamowego dotyczącego produktu Gold Omega 3 nie mogą być uznane za nieprawdziwe, niejednoznaczne czy wprowadzające w błąd, gdyż towarzyszą im jednoznaczne i odpowiadające prawdzie treści (korzystny wpływ kwasów Omega 3 na zdrowie). Nie występują one samodzielnie a tak właśnie wydaje się je odbierać skarżący.

Skarżony podniósł, że zgodnie z art. 10 KER ponadto reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do: a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu (…). Zdaniem Skarżonego, Skarżący wytacza w tym zakresie bardzo trudno zrozumiałe zarzuty sprowadzające się do tego, że reklama używa sformułowań wprowadzających w błąd. W szczególności nie uzasadnia on, dlaczego domniemane wprowadzenie konsumenta w błąd następuje. Posługuje się jedynie gołosłownymi zaprzeczeniami (str. 3), które podważają zacytowane wcześniej dane naukowe oraz wskazuje na sugestie, które w reklamie nie tylko się nie pojawiają (rozwiązywanie problemów z sercem), ale są sprzeczne z jej przesłaniem (korzystny wpływ na serce). Jak podkreślono informacje zamieszczone w reklamie produktu Gold Omega 3 odpowiadają warunkom określonym w rozporządzeniu 1924/2006. Do czasu ustanowienia wykazu oświadczeń zdrowotnych oświadczenia zdrowotne mogą być stosowane na odpowiedzialność przedsiębiorców. Wykaz taki jest dopiero opracowywany a odpowiednie akty prawne wejdą w życie najwcześniej w przyszłym roku. Same opinie naukowe EFSA nie rozstrzygają o legalności oświadczeń zdrowotnych funkcjonalnych, o czym świadczy ich modyfikacja przez Komisję Europejską w ramach Komitetu ds. łańcucha Żywieniowego. Art. 5 rozporządzenia 1924/2006 ustalający warunki stosowania oświadczeń zdrowotnych nie wspomina o opiniach EFSA. Wskazujemy na liczne opinie EFSA potwierdzające oddziaływanie kwasów Omega 3 na serce i układ krążenia . Jednocześnie dla uzasadnienia możliwości stosowania oświadczeń zdrowotnych przytoczyć należy treść art. 28 ust. 5 rozporządzenia 1924/2006, jak należy sądzić, świadomie pominiętą przez skarżącego, zgodnie z którym oświadczenia zdrowotne, o których mowa w art. 13 ust. 1 lit. a), mogą być stosowane od daty wejścia w życie rozporządzenia do dnia przyjęcia wykazu, o którym mowa w art. 13 ust. 3, na odpowiedzialność podmiotów działających na rynku spożywczym pod warunkiem, że są one zgodne z rozporządzeniem i mającymi do nich zastosowanie istniejącymi przepisami krajowymi i bez uszczerbku dla zastosowanych środków bezpieczeństwa, o których mowa w art. 24. W opinii Skarżonego, Skarżący nie wykazał żadnych rzeczywistych niezgodności pomiędzy tekstem reklamowym a ww. rozporządzeniem. W dalszej części Skarżący odwołuje się do przepisów dotyczących nieuczciwej konkurencji, które z całą pewnością nie należą do kompetencji adresata jego zgłoszenia. Tym nie mniej należy podkreślić w tym miejscu, że z wprowadzeniem w błąd mamy do czynienia wtedy, gdy na podstawie reklamy kształtują się nieprawdziwe wyobrażenia dotyczące przedsiębiorcy, przedsiębiorstwa, produktu lub usługi. Owe nieprawdziwe wyobrażenia wynikają z zaistniałej rozbieżności pomiędzy przekazem reklamowym a rzeczywistym obrazem reklamowanego produktu. W wyniku wprowadzającego w błąd przekazu u jego odbiorcy pojawia się możliwość podjęcia decyzji gospodarczej (Komentarz do art. 16 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U.03.153.1503), [w:] M. Zdyb (red.), M. Sieradzka (red.), A. Michalak, M. Mioduszewski, J. Raglewski, J. Rasiewicz, J. Sroczyński, M. Szydło, M. Wyrwiński, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, LEX, 2011). Trudno mówić o wprowadzeniu w błąd w sytuacji zawarcia w reklamie jednoznacznych i czytelnych przekazów dotyczących obiektywnie prawdziwych cech produktu. Skarżony podniósł, że ponadto Skarżący w ogóle nie przedyskutował zagadnienia na ile wyizolowane przez niego poboczne fragmenty przekazu są w stanie doprowadzić do możliwości podjęcia decyzji gospodarczej przez konsumenta. Istotne jest, że warunkiem sine qua non uznania reklamy za wprowadzającą w błąd jest jej bezpośredni wpływ na decyzje klienta w przedmiocie nabycia określonego towaru (tak M. Jobska, Cywilnoprawne skutki reklamy bankowej dla konsumenta, Pr. Bank. 2006, nr 9, poz. 71). Wpływu takiego nie sposób przypisać przykładowo krótkiemu sygnałowi karetki pojawiającemu się na początku przekazu reklamowego. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11 stycznia 2007 r. (I ACa 935/06, LEX nr 370725) stwierdzono, że możliwość konfuzji musi mieć charakter realny, prawdopodobny, a nie wyłącznie hipotetyczny. Nie można przy tym przyjąć zbyt szerokiego ujęcia tej przesłanki nieuczciwej konkurencji, wywodząc, że dla przyjęcia jej istnienia wystarcza czysto hipotetyczne niebezpieczeństwo pomyłek ze strony klientów. Sąd stwierdził, że skutkiem kwalifikowanego wprowadzenia w błąd musi być bowiem potencjalny lub realny wpływ na decyzje co do nabycia towaru lub usługi. Brak zdolności wpływania na zachowania rynkowe (decyzje rynkowe) nie pozwala uznać wprowadzenia w błąd za czyn nieuczciwej konkurencji w reklamie. W celu kwalifikacji reklamy jako wprowadzającej w błąd niezbędne jest wykazanie związku przyczynowego zachodzącego pomiędzy przekazem reklamowym a decyzją gospodarczą (co do nabycia towaru lub usługi).

Reasumując Skarżony stwierdził, że reklama produktu Gold Omega 3 nie odbiega od powszechnie stosowanych praktyk reklamowych. Zabiegi odnoszące się do wewnętrznej struktury przekazu reklamowego nie mogą być postrzegane jako centralny element reklamy i uznawane za nadające jej konkretne znaczenie i wpływające na decyzje gospodarcze konsumentów. Reklama nie sugeruje właściwości leczniczych preparatu ani nie podkreśla, że zmniejsza on ryzyko powstania chorób a jedynie wskazuje na jego prozdrowotny charakter w kontekście tzw. profilaktyki wczesnej. Zawiera ponadto szereg pożytecznych społecznie, ogólnoinformacyjnych i obiektywnych treści, które pomagają utrwalać prawidłowe nawyki zdrowotne. W opinii Skarżonego, zestawienie takich treści z treściami odnoszącymi się do cech produktu nie może być uznawane za nieetyczne.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie treści wywołujących lęk lub poczucie strachu.

Jednakże w opinii Zespołu Orzekającego przedmiotowa reklama nadużywa zaufania odbiorców i wprowadza konsumentów w błąd informując, że suplement diety Gold Omega 3 „utrzymuje poziom złego cholesterolu”. Zdaniem Zespołu Orzekającego reklamodawca nie przedstawił dowodów na to, że reklamowany suplement diety utrzymuje poziom złego cholesterolu. W związku z powyższym, reklama w tym zakresie wymaga modyfikacji.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit d) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.


Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 25 listopada 2010r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.