Uchwała Nr ZO/064/24u z dnia 19 czerwca 2024 roku Zespołu Odwoławczego w sprawie rozpatrzenia odwołania  od uchwały Nr ZO/013/24u Zespołu Orzekającego  z dnia 17 stycznia 2024 roku

Zespół Odwoławczy Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

 

• Elżbieta Kondzioła – przewodnicząca
• Dawid Kryszczyński – członek
• Jaromir Sroga – członek

 

na posiedzeniu w dniu 19 czerwca 2024 roku, po rozpatrzeniu odwołania od uchwały z dnia 17 stycznia 2024 roku Nr ZO/013/24u (dalej także: „Uchwała”) w sprawie skarg o sygn. akt KER/197/23, KER/199/23, KER/200/23, złożonych na podstawie pkt. 59 Regulaminu rozpatrywania skarg przez konsumenta, w sprawach dotyczących reklam piwa, 

 

postanawia

 

odwołanie oddalić z uwagi na brak nowych faktów czy dowodów, nieznanych Zespołowi Orzekającemu w dacie podjęcia Uchwały.

 

Uzasadnienie

 

W skargach skierowanych do Komisji Etyki Reklamy (dalej także: „KER”) konsument (dalej także: „Skarżący”) wskazał, że Van Pur S.A. z siedzibą w Rakszawie (dalej także: „Skarżona”) stosowała reklamę alkoholu na kanale YouTube, niezgodną z zasadami etyki.

 

Zgodnie ze skargami:

 

KER/197/23:

Robisz co wskazane w reklamie i pijesz Łomżunię na łonie natury.

 

Reklama Łomży narusza zasady Kodeksu Etyki Reklamy w takim zakresie, że namawia do wprost do picia alkoholu Łomża. „Robisz to, to  i to, i pijesz Łomżunię. Ponadto nawiązuje wyraźnie do relaksu i odpoczynku przy spożywaniu alkoholu, co jest w Kodeksie uznane za naruszające zasady etyczne związane z dozwolonym zakresem reklamy piwa.

 

KER/199/23:

Mały bączek, ale wariat.

 

Reklama podkreśla moc piwa – mały, ale wariat. Jest to niezgodne z obowiązującym prawem i zapisami Kodeksu Etyki Reklamy, które mówią, że nie można reklamować mocy alkoholu jako atutu.

 

KER/200/23:

Łomżeźwienie.

 

Nie można reklamować alkoholu przy użyciu znaku towarowego bezpośrednio łączącego się z marką alkoholu w kontekście wypoczynku, relaksu. Nie można też nawiązywać do sportu i rekreacji (tutaj nurkowanie, wodowanie, leżakowanie). Reklama narusza zapisy załącznika 1 Kodeksu Etyki  i ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu.

 

Przekazy zostały zakwalifikowane jako potencjalnie naruszające zasady etyki reklamy w zakresie wskazanym w art. 2 ust. 1 oraz art. 2 ust. 1 i 2 Załącznika 1 oraz art. 8 pkt 3 Załącznika 1 (w przypadku KER/199/23) Kodeksu Etyki Reklamy.

 

Art. 2

1. Działania objęte postanowieniami Kodeksu będą wykonywane z należytą starannością, zgodnie z dobrymi obyczajami, prowadzone w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.

Art. 2 Załącznika 1

1. Reklama piwa powinna być zgodna z przepisami prawa obowiązującymi na terytorium Rzeczypospolitej Polski.
2. Reklama piwa powinna być zgodna z zasadami zawartymi w przepisach Kodeksu Etyki Reklamy oraz przepisach niniejszego Załącznika.

Art. 8 pkt 3 Załącznika 1

Reklama piwa nie może:

3) zachęcać konsumentów do preferowania określonego napoju ze względu na możliwość osiągnięcia stanu nietrzeźwości,

 

Skarżona, w odpowiedzi na zawiadomienie Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, przedstawiła stanowisko w sprawie w korespondencji z dnia 2 stycznia 2024 r. i wyraziła wolę uczestnictwa w postępowaniu przed KER.

 

Skarżona wskazała, że reklama ze swojej istoty służy popularyzowaniu znaków towarowych i zbyciu produktów. Zgodnie z przepisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz Kodeksem Etyki Reklamy reklama piwa jest dozwolona. Zakazana jest reklama zachęcająca do nadmiernego spożycia alkoholu.

 

Skarżona podkreśliła, iż ,,wywołanie skojarzeń”, zgodnie z poglądami wyrażonymi w piśmiennictwie, należy rozumieć jako budowanie związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy piwem a określonymi sytuacjami, a takie nie miało miejsca w przypadku rzeczonej reklamy.

 

Zgodnie z przepisami, sama reklama nawiązująca do atmosfery wypoczynku, relaksu nie jest zakazana. Niedozwolone jest natomiast budowanie związku przyczynowo – skutkowego wskazującego na to, że piwo pomaga zrelaksować się czy wypocząć. Celem ustawodawcy jest zatem zakaz reklamy piwa jako środka do osiągnięcia stanu zrelaksowania, a nie zakaz reklamy, w której piwo występuje obok czy jako tło wypoczynku.

 

Reklama nie ukazuje osób zrelaksowanych dzięki spożyciu alkoholu. Tym samym, nie stanowi zachęty do spożycia alkoholu w takim celu.

 

Reklama piwa nie jest zabroniona i wykonywana z zachowaniem odpowiednich zasad nie stanowi działania niedozwolonego. Przekaz nie wykracza poza powszechnie przyjęte normy postępowania, normy branżowe, dobre obyczaje i normy etyczne.

 

Skarżona podkreśla powagę i odpowiedzialność z jaką podchodzi do ograniczeń ustawowych i zasad wynikających z Kodeksu Etyki Reklamy.

 

W przypadku reklamy będącej przedmiotem skargi KER/198/23 Skarżona wskazała dodatkowo, że słowo „mały” pada w momencie, gdy bohater reklamy pokazuje butelkę piwa Łomża, wskazując wyraźnie na jej rozmiar. W żaden sposób słowo „mały” nie wiąże się w reklamie z poziomem zawartości alkoholu ani nie podkreśla jego mocy. Nadto, w reklamie nie dochodzi do podkreślenia wysokiej zawartości alkoholu jako cechy wpływającej pozytywnie na jakość napoju alkoholowego. W szczególności zawartość alkoholu na poziomie 6% nie może być uznana za wysoką. Wskazanie na zawartość alkoholu w reklamie ma charakter informacyjny, tj. wskazanie na właściwość piwa w zakresie zawartości alkoholu, a nie jego jakość. W żaden sposób też słowo „wariat” nie odnosi się w reklamie do jakości piwa.

 

Mając to na uwadze, Skarżona wniosła o oddalenie skarg z uwagi na brak naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy.

 

Obecny na posiedzeniu w dniu 17 stycznia 2024 r. przedstawiciel Skarżonej poparł dotychczas przedstawione stanowisko.

 

Uchwałą z dnia 17 stycznia 2024 roku Zespół Orzekający uznał, że skarżone przekazy nie naruszają zasad etyki, wyrażonych w Kodeksie Etyki Reklamy.

 

Zespół Orzekający wskazał, że należy mieć na uwadze, iż ocena reklamy winna być dokonywana z perspektywy odbiorcy reklamy, jakim jest przeciętny konsument. Przeciętnym konsumentem jest konsument, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny; oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie reklamy lub na produkt, którego reklama dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa (art. 3 lit. h Kodeksu Etyki Reklamy).

 

Wskazane reklamy nie posiadają elementów wskazujących na związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy relaksem a spożywaniem alkoholu. Przedstawione przedmioty, takie jak leżaki czy przestrzeń lasu mogą być kojarzone z wypoczynkiem czy relaksem. Jednak, zdaniem Zespołu Orzekającego, błędna jest bezpośrednia konotacja powyższego ze spożyciem piwa.

 

Bohaterowie rzeczonych przekazów są zrelaksowani, jednak nie jest to spowodowane spożyciem alkoholu. Nie są to również osoby ukazane w stanie nietrzeźwości czy pod wpływem nadmiernej ilości alkoholu. Piwo stanowi wyłącznie dodatek do scenerii wypoczynku i relaksu.

 

Podobnie, brak jest bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy spożyciem piwa a sportem. Element aktywności fizycznej (np. gra w kometkę, kąpiel w bali) nie stanowi aktywności zagrażającej bezpieczeństwu uczestników zabawy.

 

Pogląd wyrażony w skardze KER/199/23 stanowi, zdaniem Zespołu Orzekającego, wyraz pewnej nadinterpretacji Skarżącego. Słowa, które padają w przekazie, tj. ,,Mały, ale wariat” nawiązują nie do mocy piwa, lecz do jego objętości, przy której produkt – mimo mniejszego rozmiaru – zachowuje pierwotny skład regularnego produktu. Reklama nie zachęca konsumentów do preferowania określonego napoju ze względu na możliwość osiągnięcia stanu nietrzeźwości. Abstrahując nawet od przesądzania, czy zawartość 6% alkoholu jest wysoka, to w żadnym miejscu nie pojawia się sugestia, jakoby moc reklamowanego alkoholu pomagała osiągnąć stan nietrzeźwości.

 

Mając na względzie powyższe, Zespół Orzekający, na podstawie art. 49 lit. b Regulaminu Rozpatrywania Skarg, postanowił skargi oddalić.

 

Skarżący wniósł odwołanie od Uchwały (dalej także: „Odwołanie”), wskazując, co następuje.

 

Odwołanie KER/197/23:

W uchwale zostało napisane „Zgodnie z przepisami, sama reklama nawiązująca do atmosfery wypoczynku, relaksu nie jest zakazana. Niedozwolone jest natomiast budowanie związku przyczynowo – skutkowego wskazującego na to, że piwo pomaga zrelaksować się czy wypocząć. Celem ustawodawcy jest zatem zakaz reklamy piwa jako środka do osiągnięcia stanu zrelaksowania, a nie zakaz reklamy, w której piwo występuje obok czy jako tło wypoczynku. Reklama nie ukazuje osób zrelaksowanych dzięki spożyciu alkoholu. Tym samym nie stanowi zachęty do spożycia alkoholu w takim celu.”

 

Szanowni Państwo, reklama alkoholu nawiązująca do atmosfery wypoczynku, relaksu nie jest zakazana. Uchwała jest czystą sofistyką i pokazuje, że nie rozumiecie na czym polega reklama. Pokazanie piwa w otoczeniu elementów przyrody dokładnie wskazuje na to, że jest ono wspornikiem relaksu i pomaga się relaksować. Nawet w warstwie wizualnej to widać. Jeden podryguje nerwowo nogą, a drugi go uspokaja tłumacząc, jak otworzyć i pić piwo. Pod koniec opowieści reklamowej nerwowy gość jest przekonany i nerwowo pyta, czy może się napić.

(…)

 

Odwołanie KER/199/23:

Niniejszym składam odwołanie od uchwały ZO/013/23u. To orzeczenie jest niedorzeczne.

 

W tej reklamie jest wyraźne powiązanie mocy alkoholu z jego działaniem. To jest zakazane i w prawie i w kodeksie Rady Reklamy. Jest to przecież zakazane i nieetyczne. Jak mam dostarczyć nowych faktów i dowodów, skoro sędziowie z komisji nie rozumieją, że „mały a wariat” z pokazaniem na wysokość zawartości alkoholu 6% przy słowie wariat, właśnie wiąże działanie piwa z jego mocą.

 

Odwołuję się od tej decyzji komisji. Chyba nie oglądali tej reklamy, że nie widzą bezpośredniego powiązania mocy alkoholu z jego działaniem wyraźnie pokazanym w reklamie.

 

Odwołanie KER/200/23:

Składam odwołanie od uchwały powołując się na następujące okoliczności.

 

[…] Może być zatem reklamowane, ale tylko pod warunkiem, że nazwa (lub nazwa producenta) piwa bezalkoholowego nie jest tożsama z napojem zawierającym alkohol. W przeciwnym wypadku traktujemy piwo bezalkoholowe jak napój alkoholowy, którego dotyczą obostrzenia ustawowe w reklamie. Reklama bezalkoholowego nie zawsze legalna. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 września 2002 r. (III CKN 213/01) w sprawie z powództwa Prezesa UOKIK, której przedmiotem było rozstrzygnięcie czy reklama piwa bezalkoholowego dążyła do obejścia zakazu reklamy napojów alkoholowych, wskazał okoliczności, które zaważyły nad przyjęciem, iż do takiego obejścia doszło:

„W ocenie sądu, przy uwzględnieniu spornych przekazów w ich całokształcie, reklamy te mogą być odczytywane przez odbiorców w sposób odbiegający od ch jawnego znaczenia, jako reklamy piw alkoholowych. Do czynników wpływających na taki odbiór treści zawartej w reklamach, Sąd zaliczył upodobnienie etykiet, opakowań i nazw produktów do ich alkoholowych odpowiedników”.

https://www.kaos.pl/  

 

W tym przypadku mamy do czynienia z tą samą nazwą i tym samym logo.

 

Obecni na posiedzeniu w dniu 19 czerwca 2024 r. przedstawiciele Skarżonej wnieśli o oddalenie Odwołania. Wskazali nadto, że skarżone przekazy nie są już emitowane i mają charakter archiwalny.

 

Zespół Odwoławczy zważył, co następuje.

 

W ocenie Zespołu Odwoławczego, przedstawione przez Skarżącego argumenty nie stanowią nowych faktów lub dowodów w rozumieniu pkt 59 Regulaminu rozpatrywania skarg. Zgodnie ze wskazanym postanowieniem: Strony mogą odwoływać się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni roboczych od doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody nieznane Zespołowi Orzekającemu w dacie podjęcia uchwały, od której strona wnosi odwołanie.

 

W przekonaniu Zespołu Odwoławczego, argumentacja Skarżącego w Odwołaniu stanowi wyłącznie polemikę z oceną Zespołu Orzekającego wyrażoną w Uchwale. Zasadza się ona na wykazywaniu przez Skarżącego, iż Zespół Orzekający niesłusznie ocenił reklamy, jako (i) niezawierające elementów wskazujących na związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy relaksem lub wypoczynkiem a spożywaniem alkoholu (KER/197/24), a także (ii) niezachęcające konsumentów do preferowania określonego napoju ze względu na możliwość osiągnięcia stanu nietrzeźwości (KER/199/24).

 

W odniesieniu do Odwołania dotyczącego skargi KER/200/24 Zespół Odwoławczy wskazuje, że w Uchwale brak jest argumentacji, iż oddalenie skargi nastąpiło z uwagi na fakt, że przedmiotem reklamy jest piwo bezalkoholowe, co czyni Odwołanie w tym zakresie bezzasadne.

 

Nadto, zdaniem Zespołu Odwoławczego, argumentacja Skarżącego zawarta w Odwołaniu opiera się w istocie na faktach i okolicznościach wziętych pod uwagę przez Zespół Orzekający na posiedzeniu w dniu 17 stycznia 2024 r. Zespół Orzekający odniósł się wyczerpująco do zarzutów Skarżącego (skojarzenie z relaksem lub wypoczynkiem oraz promowanie piwa wysokoprocentowego), co znalazło odzwierciedlenie w Uchwale.

 

Podkreślić należy, że ocena reklamy dokonywana jest ad casum, z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Ocenie KER podlegają reklamy w zakresie określonym w skardze, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

 

W związku z powyższym, Odwołanie nie podlega rozpatrzeniu merytorycznemu.

 

Mając to na uwadze, Zespół Odwoławczy, na podstawie art. 63 lit. a Regulaminu Rozpatrywania Skarg, orzekł jak w sentencji niniejszej uchwały.

 

Zdania odrębne

 

Brak.