Uchwała Nr ZO/074/22u z dnia 2 listopada 2022 roku Zespołu Orzekającego w sprawie o sygn.: KER/104/22 B2B

Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy,
w składzie:

• Olaf Krynicki – przewodniczący

• Maciej Korobacz – członek

• Rafał Wiewiórski – członek

na posiedzeniu w dniu 26 października 2022 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt KER/104/22 B2B, złożonej na podstawie pkt. 12 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez Unilever Polska sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie przeciwko Sarantis Polska S.A. z siedzibą w Piasecznie, w sprawie dotyczącej reklamy serii produktów marki Luksja, w szczególności wariant creamy&soft kostek i płynów do mycia, wariant silk care pod prysznic,

postanawia

skargę oddalić.

Uzasadnienie

W skardze skierowanej do Komisji Etyki Reklamy (dalej: „KER”) Unilever Polska sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: „Skarżąca”) wskazała, że w reklamie internetowej, prowadzonej głównie w sklepach internetowych wskazanych detalistów, Sarantis Polska S.A. z siedzibą w Piasecznie (dalej: „Skarżona”) prowadzi kampanię reklamową w stosunku do serii produktów marki Luksja, w szczególności wariant creamy&soft kostek i płynów do mycia, wariant silk care pod prysznic (dalej: „Produkty”). W stosowanych przekazach Skarżona używa hasła „Biodegradowalna formuła”, które budzi wątpliwości Skarżącej co do jego poprawności.

Reklama emitowana jest w sieci internet, w witrynach sklepów Superpharm, Hebe i Rossmann i została zauważona przez Skarżącą na przełomie maja i czerwca 2022 r.

W ocenie Skarżącej, mając na uwadze specyfikę procesu biodegradowalności składników produktów kosmetycznych i sposób prezentacji przez Skarżoną tego hasła w stosunku do Produktów, przeciętny dobrze poinformowany konsument otrzymuje informację, że formuła Produktów zawiera w 100% biodegradowalne składniki lub że wszystkie składniki zawarte w formule Produktów są w 100% biodegradowalne bądź sama formuła jest w pełni biodegradowalna. Analizując jednak składniki wskazane na opakowaniu Produktów, widoczne są przykłady substancji, które nie ulegają łatwo/szybko biodegradacji, tym samym komunikat ten wydaje się być nieprawdziwy.

Skarżąca, powołując się na wytyczne Komisji Europejskiej dotyczące wykładni i stosowania dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz brzmienie nowych postanowień Kodeksu Etyki Reklamy z zakresu reklam środowiskowych wskazała, że hasło „Biodegradowalna formuła” oraz sposób jego prezentacji wprowadza konsumentów w błąd, powodując mylne przekonanie, iż Produkty posiadają w 100% biodegradowalną formułę. Tym samym kwestionowany przekaz powoduje mylne wyobrażenie konsumentów o przewadze nad produktami konkurencyjnymi, w tym nad produktami Skarżącej.

Skarżąca wskazała, że na rynku kosmetycznym można zaobserwować hasła dotyczące biodegradowalności formulacji, spełniające ww. wytyczne Komisji Europejskiej – poprzez wskazanie odpowiedniego procentu biodegradowalności danej formuły.

W ocenie Skarżącej, w przypadku gdy formuła kosmetyku zawiera w swoim składzie składniki, które nie ulegają biodegradowalności z uwagi na swoje pochodzenie, jedyną poprawną, niewprowadzającą w błąd konsumentów metodą prezentacji hasła o biodegradowalności jest opatrzenie tego hasła procentowym wskazaniem poziomu biodegradowalności.

Z uwagi na powyższe, Skarżąca wystosowała do Skarżonej wezwanie do zaprzestania naruszeń z dnia 10 czerwca 2022 r. Skarżona w piśmie z dnia 28 czerwca 2022 r. nie podzieliła argumentów Skarżącej.

Z uwagi na powyższe, w ocenie Skarżącej, używanie przez Skarżoną hasła „Biodegradowalna formuła” stanowi naruszenie art.8, art. 10 ust. 1 lit. a, art. 10 ust. 2, art. 34 i 35 Kodeksu Etyki Reklamy. Skarżąca wniosła o uznanie, że zmiany w reklamie powinny zostać wprowadzone w taki sposób, aby usunąć naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy, w szczególności poprzez dodanie w haśle określenia procentowego poziomu biodegradowalności formuły.

W odpowiedzi na skargę Skarżona zakwestionowała w całości zasadność skargi złożonej przez Skarżącą, wyrażając stanowisko, że deklarowana na opakowaniach oraz prezentowana w opisie Produktów biodegradowalność formuły nie narusza przepisów Kodeksu Etyki Reklamy, a co za tym idzie nie wprowadza konsumentów w błąd oraz nie nadużywa zaufania odbiorcy reklamy.

Oznakowanie Produktów odnoszące się do biodegradowalności formuły nie powinno być nadinterpretowane jako wprowadzające w błąd oraz jako element kampanii marketingowej Skarżonej, ponieważ:

– jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa krajowego oraz prawa Unii Europejskiej, opiera się na aktualnym stanie wiedzy i jest poparte badaniami przeprowadzonymi przez uznane i akredytowane laboratoria zgodnie z powszechnie akceptowalną i stosowaną metodyką badawczą; w szczególności formuły produktów kosmetycznych marki Luksja zostały poddane badaniom w oparciu o powszechnie stosowane, wiarygodne i przyjęte przez Komisję Europejską Wytyczne dla Testowania Chemikaliów OECD „Łatwa biodegradowalność”, Protokół 301 F, określający badanie przesiewowe wysokiej podatności na biodegradację. W przypadku metody respirometrii manometrycznej, opisanej ww. metodyką (301 F), dla stwierdzenia łatwej biodegradowalności wymagane jest uzyskanie odpowiednio wyniku 60% lub 70% zdolności do biodegradacji. Uzyskane dla produktów Skarżonej wyniki badań potwierdziły biodegradowalność użytych formuł;

– nie jest używane przez Skarżoną w żadnym miejscu w komunikacji marketingowej skierowanej do odbiorcy indywidualnego lub masowego; Skarżona nie używa tej cechy jako elementu marketingowego, wspierającego sprzedaż lub wywierającego wpływ na konsumentów; informacja o biodegradowalności formuły nie jest prezentowana w materiałach graficznych (np. plakaty, materiały prasowe, ulotki), spotach telewizyjnych, filmach online, gazetkach promocyjnych itp.;

– jest prezentowane przez Skarżoną wyłącznie na tylnej etykiecie produktu, jako jego element opisowy, informujący o właściwości produktu, bez jakiegokolwiek dodatkowego przekazu marketingowego; nie stanowi sloganu ani jakiejkolwiek komunikacji marketingowej; stojący przed półką sklepową konsument nie widzi tej informacji;

– „kampania reklamowa”, na którą powołuje się Skarżąca, nie jest reklamą ani tym bardziej kampanią reklamową, a wirtualną półką sklepową klientów Skarżonej, którzy według przyjętych na rynku schematów (takich samych dla wszystkich sprzedawanych produktów) prezentują sam produkt i jego cenę;

– oświadczenia o biodegradowalności, bez oznaczania poziomu procentowego, są szeroko
i powszechnie stosowaną praktyką rynkową, stosowaną przez wiele znanych i odpowiedzialnych graczy rynkowych;

– pomimo zauważalnego, rosnącego zainteresowania deklaracjami środowiskowymi, konsumenci nie identyfikują produktów kosmetycznych biodegradowalnych i nie-biodegradowalnych oraz nie kierują się w swoich decyzjach zakupowych biodegradowalnością, a co więcej właściwość ta jest plasowana jako jeden z ostatnich czynników wpływających na decyzje zakupowe w danej kategorii produktów; dlatego Skarżona nie wykorzystuje tego oświadczenia w żaden szczególny sposób, a zwłaszcza w formie przekazu marketingowego.

Na posiedzeniu w dniu 26 października 2022 roku obecni pełnomocnicy Stron poparli dotychczas przedstawione stanowiska.

Przedstawiony przez Strony stan faktyczny nie stanowił przedmiotu sporu.

Zespół Orzekający zważył, co następuje.

Sformułowanie „Biodegradowalna formuła” używane przez Skarżoną w kontekście Produktów podlega ocenie KER jako element oferty produktu. Sam fakt, że używane przez Skarżoną hasło „Biodegradowalna formuła” nie jest szeroko promowanym hasłem reklamowym i elementem zorganizowanej kampanii marketingowej nie zmienia faktu, że skierowane jest do konsumenta i może stanowić element dla niego relewantny przy wyborze produktu.

W ocenie Zespołu Orzekającego użycie przez Skarżoną hasła „Biodegradowalna formuła” nie stanowi przekazu wprowadzającego w błąd jej odbiorców w odniesieniu do istotnych cech reklamowanego produktu. Skarżona wyczerpująco przedstawiła zasady i normy prawne odnoszące się do zagadnienia biodegradowalności. Zgodnie z przywołanym przez Skarżoną wynikiem badania laboratoryjnego produktu marki Luksja, przeprowadzonego na podstawie Wytycznych OECD „Łatwa biodegradowalność” przez akredytowane laboratorium, przebadana próbka produktu osiągnęła wynik powyżej normy progu biodegradowalności określonej w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. Nie sposób zatem uznać, że informacja o biodegradowalności formuły, która spełnia wymogi specjalistycznych norm, osiągając próg poziomu uznania jej za łatwo/szybko biodegradowalną zgodnie z kryteriami wskazanymi w ww. rozporządzeniu, może zostać uznana za nieetyczną.

Mając powyższe na względzie, Zespół Orzekający nie dopatrzył się w zakwestionowanych przekazach elementów wprowadzających w błąd jej odbiorców w odniesieniu do istotnych cech produktu, a także wykorzystania braku wiedzy jej odbiorców w zakresie ochrony środowiska naturalnego, jak również wprowadzenia konsumentów w błąd w zakresie ochrony środowiska, w szczególności poprzez błędne informowanie o cechach produktów. Tym samym reklama nie nadużyła zaufania odbiorcy ani też nie wykorzystała jego braku doświadczenia lub wiedzy. Mając to na uwadze, w ocenie Zespołu Orzekającego nie doszło do naruszenia art. 8, art. 10 ust. 1 lit. a, art. 10 ust. 2, art. 34 i art. 35 Kodeksu Etyki Reklamy.

Niemniej, mając na uwadze stan faktyczny niniejszej sprawy, a także szczególnie istotne zagadnienie, jakim jest zapobieganie nieuczciwej reklamie odnoszącej się do szeroko pojętego zrównoważonego rozwoju, Zespół Orzekający wskazuje, co następuje. W ostatnim czasie zagadnienie reklamy środowiskowej jest przedmiotem szczególnej uwagi, zarówno prawodawcy unijnego, jak i krajowego. Także KER opracowała szczególne postanowienia Kodeksu Etyki Reklamy odnoszące się do zagadnienia tzw. greenwashingu. Również z tego względu Zespół Orzekający docenia zaistniałą dyskusję i wymianę poglądów, jaka miała miejsce między Stronami na gruncie niniejszej sprawy.

Zespół Orzekający dostrzega potencjał samoregulacyjny w kwestii określania faktycznego poziomu biodegradowalności stosowanych formuł produktów kosmetycznych, doceniając stanowisko Skarżącej w tym zakresie. Niemniej, w sytuacji braku dobrowolnych uregulowań branżowych odnoszących się do przesłanki biodegradowalności formuł, KER zobligowana jest do kierowania się kryteriami poziomu biodegradowalności wskazanymi w przepisach prawa i naukowych normach. Aktualnie brak jest na rynku dodatkowego, jednolitego standardu określania poziomu biodegradowalności, do którego przedsiębiorcy winni się odnosić. Nie wyklucza to faktu, że w przyszłości, w sytuacji doregulowania ww. kwestii w drodze inicjatywy branżowej, standard taki może zostać przyjęty – poprzez wskazywanie poziomu procentowego biodegradowalności formuł czy odwoływanie się do konkretnych, przeprowadzonych badań.

Mając na względzie powyższe, Zespół Orzekający na podstawie art. 49 lit. b Regulaminu Rozpatrywania Skarg postanowił skargę oddalić.

Zdania odrębne

Brak.

Zgodnie z pkt. 59 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, Strony mogą odwoływać się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie dziesięciu dni od doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej Stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały, od której Strona wnosi odwołanie.

Uchwała została podjęta na mocy protokołu posiedzenia Zespołu Orzekającego z dnia 2 listopada.