Uchwała Nr ZO 08/09 w sprawie reklamy firmy AGROS NOVA Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 08/09 z dnia 11 lutego 2009 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/170/08

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Wojciech Piwocki — przewodniczący,
2) Anna Grzelońska — członek,
3) Katarzyna łakińska — członek,

na posiedzeniu w dniu 11 lutego 2009 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/170/08 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumentów (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko AGROS NOVA Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy telewizyjnej

postanawia

uznać, że w reklamie powinny być wprowadzone zmiany w taki sposób, aby usunąć naruszenie norm Kodeksu Etyki Reklamy w najbliższym możliwym terminie.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygnaturze akt K/170/08.
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna soku winogronowego 100 % FORTUNA.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podnosił, że „analiza przekazu słowno — wizualnego zawartego w reklamie produktu „Fortuna sok winogronowy” oraz na stronie internetowej www.fortuna.com.pl wskazuje, że przekaz ten: 1. Zawiera wyraźną sugestię, że wszystkie inne produkty z kategorii sok winogronowy, za wyjątkiem reklamowanego soku Fortuna, zawierają cukier dodany, czym wprowadza konsumentów w błąd w celu wpłynięcia na ich decyzję co do nabycia produktu, gdyż zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych, § 4.1 p. 2, do soków z winogron nie można dodawać cukru. Brak dodatku cukru jest zatem cechą właściwą dla wszystkich soków z winogron obecnych na rynku polskim, a nie tylko soku Fortuna. Przedmiotowa reklama zachęca konsumentów do nabycia 100 % soku (winogronowego) marki Fortuna sugerując, że sok ten nie zawiera cukru i jest przez to lepszy od nektarów i napojów owocowych, do których „dosypuje się” cukier. Tymczasem brak obowiązkowej informacji w reklamie, wynikającej z zapisów załącznika do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1924/2006 „Zawiera naturalnie występujące cukry”, przy fakcie, że sok winogronowy, zawiera znacznie większą ilość cukrów pochodzenia naturalnego niż łączna ilość cukrów (pochodzenia naturalnego i z owoców) występująca w praktycznie wszystkich innych rodzajach soku, czyni ten komunikat niepełnym i nieprawdziwym. 2. Wykorzystuje emocje (lęku) w celu wywołania u przeciętnego konsumenta przeświadczenia o istnieniu faktów, które w rzeczywistości nie istnieją. Reklama wykorzystując niedostateczną wiedzę konsumentów w zakresie właściwości i zasad stosowania cukru dodanego w kategorii żywności określanej przez przepisy prawa jako soki oraz właściwości cukru, który w ww. reklamie ukazany jest jako niebezpieczny dodatek (przerażenie kobiety), pomimo, że substancja ta jest na mocy prawa uznana za składnik bezpieczny i dozwolony.”.

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał arbiter-referent.
Arbiter-referent wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z dobrymi obyczajami i zarzucił, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej, co jest niezgodne z art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy.
Wniósł również o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 6 Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „bez uzasadnionej konieczności powodowanej np. względami społecznymi i profilaktyką, reklamy nie mogą motywować do zakupu produktu poprzez wykorzystywanie zdarzeń losowych, wywoływanie lęku lub poczucia strachu”.

Arbiter-referent wniósł również o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy w myśl którego, „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy”.
Zarzucił także niezgodność reklamy z art. 10 ust. 1 pkt. a) Kodeksu Etyki Reklamy zgodnie z którym „reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do:
a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu; (…)”

Arbiter-referent poinformował również, że zgodnie z §4 pkt2) rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2003r. (Dz. U. z 2003r. nr 177, poz. 1735 z późn zm.) do soków owocowych można dodawać cukier, pod warunkiem, że wyroby te nie są wytworzone z gruszek lub winogron.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i uczestniczył w posiedzeniu.

Odnosząc się do przedstawionych w skardze zarzutów, Skarżony poinformował, że „kwestionowana reklama, wbrew twierdzeniom Skarżącego, nie jest reklamą soku winogronowego marki Fortuna ale reklamą całej nowej linii 100% soków marki FORTUNA bez dosypywania cukru. Wynika to w sposób oczywisty, z treści reklamy, w której mówi się „FORTUNA nie dosypuje cukru, bo za Nową Fortuną stoją same owoce. Nowa Fortuna bez dosypywania cukru”. W skład reklamowanej linii soków 100% Fortuna wchodzi aż 16 smaków 100% soków bez dodatku cukru (w załączeniu seria etykiet soków z nowej linii Fortuna”. Wskazać również należy, że konsument jest poinformowany o fakcie, że do soku winogronowego nie dodaje się cukru zgodnie z odnośnymi przepisami. Na nowo zaprojektowanych etykietach soku winogronowego została dodana taka informacja. Podnieść należy również, że wbrew twierdzeniom skarżącego reklama nie stwierdza ani nie sugeruje, że soki z nowej linii Fortuna nie zawierają cukru. Treść reklamy jest jak najbardziej transparentna i wynika z niej, bez żadnych wątpliwości, że do reklamowanych soków 100% nie jest dodawany (dosypywany) cukier. Oświadczenie to jest w pełni zgodne z prawdą. Faktem jest również, że do napojów i nektarów dodawany jest biały rafinowany cukier. I w tym zakresie nie można rzeczonej reklamie czynić zarzutu podawania informacji nieprawdziwych czy wprowadzających w błąd. Wbrew twierdzeniom Skarżącego rzeczona reklama zachęca do nabycia soków z nowej linii Fortuna nie dlatego, że nie zawierają one cukrów (takiego stwierdzenia w reklamie nie ma i nawet pośrednio nie można takiego stwierdzenia wywieść z jej treści), ale dlatego, że oferowany sok jest najwyższej jakości sokiem 100% bez dosypywania cukru, co wynika zarówno z treści reklamy, jak również hasła, że: „…za Nową FORTUN¥ stoją same owoce”. Nie budzi chyba również wątpliwości fakt wyższości soków 100%, do których nie jest dodany cukier w celu poprawy ich smaku, a smak i wartości odżywcze pochodzą wyłącznie z owoców, od nektarów i napojów, które dosładzane są cukrem lub syropem glukozowo-fruktozowym w celu wzmocnienia smaku. Twierdzenie skarżącego jakoby rzeczona reklama naruszała przepisy załącznika „Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania” do Rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20.12.2006r., w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności należy uznać za chybione. Załącznik ten stanowi, że oświadczenie żywieniowe „Bez dodatku cukru” oznaczające, że do środka spożywczego nie zostały dodane cukry oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt nie zawiera żadnych dodanych cukrów prostych, dwucukrów ani żadnych innych środków spożywczych zastosowanych ze względu na ich właściwości słodzące. W świetle tej regulacji oraz faktu, że oferowane przez Skarżonego soki 100% Fortuna nie zawierają, zgodnie z treścią przepisów Rozporządzenia, żadnych dodanych cukrów należy uznać, że użycie tego oświadczenia jest jak najbardziej uprawnione.”

Skarżony podkreślił również, że „zgodnie z postanowieniami wskazanego Rozporządzenia oświadczeniem żywieniowym jest jedynie sformułowanie „Bez dodatku cukrów” lub inne mające taki sam sens. W dalszej części przywołane postanowienie Załącznika stanowi, że jeżeli cukry występują naturalnie w środku spożywczym, na etykiecie powinna się również znaleźć informacja: „Zawiera naturalne cukry”. Warunek ten jest spełniony, ponieważ etykiety naszych soków 100% Fortuna zawierają informację „Zawiera naturalnie występujące cukry”. Bez wątpienia jest to informacja tożsama z wymaganą przez powołaną regulację. Oczywistym zatem jest, że informacja ta nie stanowi oświadczenia żywieniowego, którym jest wyłącznie stwierdzenie „Bez dodatku cukru” i dlatego właśnie to oświadczenie, pod warunkami określonymi w załączniku do Rozporządzenia, może być stosowane zarówno w etykietowaniu, jak też przy prezentacji i w reklamie. Dlatego prawodawca wspólnotowy uregulował kwestię miejsca zamieszczenia informacji: „Zawiera naturalnie występujące cukry” wskazując jednoznacznie, że ma być ona umieszczona na etykiecie. W przeciwnym razie, zakładając hipotetycznie, że oświadczenie żywieniowe stanowi zarówno zwrot: „Bez dodatku cukru” jak i sformułowanie: „Zawiera naturalnie występujące cukry”, określenie, gdzie ta informacja miałaby się znaleźć, byłoby zbędne. Należałoby wówczas przyjąć, że jest ono treścią oświadczenia żywieniowego, które w tej sytuacji brzmiałoby: „Bez dodatku cukrów. Zawiera naturalnie występujące cukry”. Odnosząc się do zarzutu, że kwestionowana reklama wykorzystuje emocje (lęk) w celu wywołania u przeciętnego konsumenta przeświadczenia o istnieniu faktów, które w rzeczywistości nie istnieją stwierdzić należy, że nie wydaje się prawdopodobnym, żeby u przeciętnego konsumenta, wizerunek animowanych kostek cukru, czy też mimiki kobiety występującej w reklamie, mógłby wywoływać lęk. Elementy te raczej wprowadzają wątek humorystyczny do przekazu reklamowego, w żadnym zaś razie nie wywołują reakcji lękowej. Co więcej, tego typu miny i reakcje bohaterów niemal codziennie oglądamy w licznych reklamach środków czystości, artykułów higienicznych, farmaceutycznych i spożywczych. Ta część reklamy ma zdaniem Skarżonego w lekki i humorystyczny sposób, zwracać uwagę konsumentów na fakt „poprawiania” smaku nektarów i napojów owocowych poprzez dodawanie do nich rafinowanego cukru. W kontekście tych faktów prezentowana jest sok 100% Fortuna, której smak pochodzi z owoców a nie z dodanego cukru i sugestia, że dla uzyskania smaku w przypadku soków owocowych nie trzeba dodawać cukru. Reklama zaś nie stwierdza ani nie sugeruje, że cukier jest składnikiem niebezpiecznym czy niedozwolonym”.

Skarżony poinformował, że po otrzymaniu skargi, zmodyfikował reklamę zastępując sok winogronowy sokiem jabłko antonówka, aby nie wprowadzać konsumentów w błąd.

Mając powyższe na względzie, Skarżony wniósł o oddalenie skargi z uwagi na brak naruszenia norm Kodeksu.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający podzielił zarzut Skarżącego, uznając, że przedmiotowa reklama narusza Kodeks Etyki Reklamy ponieważ wprowadza konsumentów w błąd, pokazując w reklamie sok winogronowy 100 % bez cukru i informując jednocześnie, że to wyróżnia sok FORTUNA spośród innych soków winogronowych na rynku. Tymczasem, zgodnie z przepisami obowiązującego prawa, każdy sok winogronowy zawiera naturalnie występujące cukry i nie może być dodatkowo dosładzany cukrem.

Jednocześnie, Zespół Orzekający docenił, że zaraz po otrzymaniu informacji o skardze, Skarżony zmodyfikował reklamę zastępując sok winogronowy sokiem jabłko antonówka, aby nie wprowadzać konsumentów w błąd.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 lit d Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.