Uchwała Nr ZO 125/13 w sprawie reklamy firmy Olimp Laboratories Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 125/13
z dnia 11 grudnia 2013 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt:
K/96/13/01-02

 

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Melania Popiel – przewodnicząca,
2) Krystyna Jarosz – członek,
3) Marta Macke – członek,

na posiedzeniu w dniu 11 grudnia 2013 roku, po rozpatrzeniu skarg o sygnaturze akt K/96/13/01-02 złożonych, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumentów (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko Olimp Laboratories Sp. z o.o. z siedzibą w Dębicy (dalej: Skarżony), dotyczących reklamy radiowej

postanawia oddalić skargi.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęły skargi o sygn. K/96/13/01-02.
Przedmiotem skarg była reklama radiowa suplementu diety o nazwie Erekton.

Skarżący w prawidłowo złożonych skargach podnieśli:

„Reklama zawiera treści (i odgłosy) dotyczące seksu. Taka treść w młodych umysłach (z uwagi na całodzienną emisję reklama dociera do dzieci) może zbudować i utrwalić bardzo przedmiotowy stosunek do współżycia i do drugiego człowieka. Jednocześnie emisja reklamy o seksie w godzinach dostępnych dla dzieci zmusza rodziców do reagowania na dotyczące tematu pytania dzieci. Uważam, że rodzic sam powinien zdecydować, kiedy przeprowadzać takie rozmowy i móc samodzielnie dostosować ich treść do rozwoju dziecka.” ?” -pisownia oryginalna

„Córka oraz syn dowożeni do szkoły śpiewają słowa reklamy. Jest to odrażające. Również kupując w sklepie i słuchając temu podobnych reklam , człowiek czuje się zażenowany. Czy ktoś w końcu się tym zajmie ?” -pisownia oryginalna

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.

Arbiter-referent wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z dobrymi obyczajami oraz zarzucił, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej, co jest niezgodne z art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy.

Ponadto, wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 25 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklamy skierowane do dzieci lub młodzieży muszą uwzględniać stopień ich rozwoju oraz nie mogą zagrażać ich fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu dalszemu rozwojowi.”.

Arbiter-referent poinformował również, że zgodnie z art. 32 Kodeksu Etyki Reklamy, „przepisy zawarte w art. 22-31 stosuje się odpowiednio również do reklam, które nie są bezpośrednio skierowane do dzieci, jednak dzieci są ich odbiorcami ze względu na formę oraz miejsce i sposób prezentowania reklam. Dotyczy to w szczególności reklam emitowanych w telewizji w sąsiedztwie audycji dla dzieci, reklam wyświetlanych w kinach przed seansami filmów dla dzieci oraz reklamy zewnętrznej.”.

Skarżony nie uczestniczył w posiedzeniu.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę o następującej treści:
„W odpowiedzi na pismo z dnia 02.10.13, przedstawiamy nasze stanowisko odnośnie zarzutów sformułowanych na podstawie skargi konsumenckiej przez arbitra-referenta. Arbiter-referent wnosi o uznanie reklam za sprzeczne z następującymi artykułami Kodeksu Etyki Reklamy: 2, 25, 32.
Na wstępie należy podnieść, że w przypadku skargi konsumenckiej zarzucającej emisję reklamy w dniu 29.09.13 o godz. 7.00 w rozgłośni RMF, ZET nie doszło w tej dacie do emisji żadnej reklamy produktu Erekton. Jednocześnie emitowanych było kilka reklam tego produktu, wobec czego nie sposób ustalić, o jaką konkretnie reklamę chodziło Skarżącemu (w szczególności 15 czy 30 sekundową). W skardze pojawia się zarzut dotyczący śpiewania słów reklamy przez dzieci. Jednakże żadna z emitowanych reklam produktu Erekton nie opierała się na piosence czy śpiewie. Skarżący odnosi się w swojej skardze do „temu podobnych reklam”. Być może pomylił reklamę Erektonu z reklamą podobnego produktu lub też wyrobił sobie wspólne wyobrażenie w wyniku wysłuchania kilku reklam takich produktów i w swojej świadomości połączył je w jedno. Tym samym opisał zjawisko takich reklam a nie konkretną reklamę.
W dniu 15.07.13 o godz. 13:15 w rozgłośni RMF FM miała miejsce emisja reklamy 15 sekundowej. Data oraz czas emisji nie pozostawiają wątpliwości, że zdecydowana większość dzieci jest w tym czasie w szkole lub w przedszkolu. Emisja miała miejsce w rozgłośni dla dorosłych (RMF FM) a nie dla dzieci (RMF Baby).
Art. 2
Reklamy Erektonu zasadniczo nie odbiegają od praktyk reklamowych powszechnie stosowanych na rynku w odniesieniu do podobnych produktów. Poza tym należy zwrócić uwagę, że są to reklamy ubogie w słownictwo odnoszące się do sfery intymnej. Nie pojawiają się w nich takie słowa jak seks, sprawność seksualna, popęd seksualny, aktywność seksualna, możliwości seksualne, ochota, stosunek, przedwczesny wytrysk nasienia, libido, erekcja, etc, które występują w reklamach produktów tego typu. W zamian za to zastosowano warstwę dźwiękową, która jedynie osobom dorosłym może kojarzyć się z seksem. Są to reklamy niedosłowne. Tym samym nie można uznać ich za sprzeczne z dobrymi obyczajami, nieodpowiedzialne społecznie czy naruszające zasady uczciwej konkurencji. Reklamy te mają bardzo ograniczony potencjał w zakresie ich zrozumienia przez dzieci. Także warstwę
dźwiękową czy słowną należy uznać za mało atrakcyjną dla młodego odbiorcy (brak piosenek, wierszyków, rymów). Sformułowanie „będzie Pan zadowolony” jest, co prawda, elementem kultury masowej, jednakże zostało zaczerpnięte z twórczości niedotyczącej sfery intymnej i w związku z tym nie może samodzielnie kojarzyć się z seksem.
Art. 25
Reklamy produktu Eracton nie są skierowane do dzieci. Dzieci nie są także jednym z elementów tej reklamy. Reklamy te nie zawierają treści charakterystycznych dla reklam skierowanych do dzieci tj. nie są infantylne, nie zawierają dziecięcych ani żadnych innych motywów muzycznych, które mogłyby być śpiewane przez dzieci, zastosowany język jest oszczędny i operuje słownictwem charakterystycznym dla dorosłych w tym zaczerpniętym z twórczości kabaretowej. Można zaryzykować tezę, że, ze względu na niedosłowność przekazu, nawet część odbiorców dorosłych, w szczególności nieaktywnych seksualnie, może nie zrozumieć reklamy, zignorować ją, puścić mimo uszu czy też zrozumieć opacznie. Nawet Skarżący zrozumiał tą reklamę opacznie, jako reklamę tabletek zwiększających ochotę na seks u mężczyzn, podczas gdy w rzeczywistości jest to reklama produktu zwiększającego sprawność seksualną.
Nawet w przypadku ewentualnych pytań dzieci o rzeczywistą treść reklamy 15 sekundowej (czego nie można wykluczyć w przypadku incydentalnego kontaktu z reklamą, gdyż reklama jest dla dzieci z pewnością niezrozumiała) w pełni możliwe jest skwitowanie tematu przez rodzica poprzez wskazanie dzieciom, że chodzi o produkt dla dorosłych, który nie jest przeznaczony dla dzieci. Ewentualne dalsza ciekawość może być zaspokojona przez wskazanie, że chodzi o lepsze samopoczucie, zadowolenie z życia dorosłych. Niedosłowność reklamy powoduje, że nawet w przypadku pytań, rodzice nie są poddawani presji konieczności wyjaśniania stosowanych w tego typu reklamach pojęć jak stosunek, seks. wzwód, czy erekcja. Warstwa dźwiękowa, aczkolwiek kojarzona z seksem przez niektórych dorosłych, może równie dobrze być odebrana jako zadowolenie z zaspokojenia pragnienia smacznym i zimnym napojem czy też jako praca jakiegoś urządzenia.

Należy dodać, że pojęcie dzieci jest bardzo szerokie. Z punktu widzenia dostępnych dziecku treści należy rozróżniać pomiędzy małymi dziećmi (do 3 roku życia), dziećmi przedszkolnymi i szkolnymi (w tym zakresie należy dodatkowo rozróżniać dzieci na etapie szkoły podstawowej, gimnazjum, liceum). Jak podkreślono emisja reklamy 15 sekundowej miała miejsce w czasie przedszkolnym czy szkolnym w rozgłośni dla dorosłych. Jest to w szczególności czas, w którym dzieci w przedszkolu leżakują a dzieci w szkole spożywają obiad. Nie można oczywiście wykluczyć incydentalnego kontaktu dzieci z reklamą emitowaną o tej porze. Jednak taki kontakt jest zawsze możliwy także w przypadku reklam innych produktów nie przeznaczonych dla dzieci (prezerwatywy, podpaski, alkohol, etc.). Należy zwrócić uwagę, że reklama piwa jest prawnie możliwa już po godzinie 20.00 (wcześniej w przypadku reklamy prowadzonej przez organizatora imprezy sportu wyczynowego lub profesjonalnego w trakcie trwania tej imprezy) i to nawet w medium najbardziej oddziałującym na dzieci tj. w telewizji, a więc w czasie, gdy współczesne dzieci (nawet małe) oglądają telewizję. Standardy reklamy piwa RR nie zawierają ograniczeń w zakresie czasu reklamy piwa. Co więcej w stosunku do reklamy piwa nie obowiązuje treść Rozdziału IV ,.Reklama skierowana do dzieci i młodzieży”. Przy czym jest to produkt, którego reklama może w o wiele większym stopniu zagrażać rozwojowi dzieci niż reklama suplement diety oddziałującego na sferę seksualną.
Należy też wskazać, że edukacja seksualna jest elementem państwowego systemu edukacji. Uczniowie mają możliwość uczestniczenia w takich zajęciach począwszy od klasy V szkoły podstawowej, czyli w wieku 11 lat (w przyszłości w wieku 10 lat). Zgodnie z dokumentem Standardy edukacji seksualnej w Europie. Rekomendacje WHO, edukacja seksualna dzieci powinna rozpoczynać się jeszcze przed 4 rokiem życia. W tym wieku dokument zaleca przekazywanie dzieciom m.in. informacji o prokreacji (skąd się biorą dzieci). W przypadku dzieci w wieku od 4 do 6 lat wskazana jest rozmowa dotycząca zagadnień związanych z seksualnością (umiejętność komunikowania się). W przypadku dzieci w wieku od 6-9 lat powinny być przekazywane m.in. informacje o zmianach dotyczących ciała, miesiączkowaniu, ejakulacji, indywidualnych różnicach związanych z rozwojem na przestrzeni czasu a także o seksie w mediach (łącznie z Internetem) oraz powinno dojść do wyrobienia w dzieciach umiejętności radzenia sobie z obrazem seksu w mediach.
Jednym z podstawowych zaleceń ww. dokumentu jest prawo dzieci do informacji. Prawo dzieci do informacji również zostało uznane przez Konwencję ONZ o Prawach Dziecka (United Nation Convention on the Rights of the Chi Id), opracowaną w 1989 roku i od tego czasu ratyfikowaną przez większość państw. W konwencji tej jasno stwierdza się, że istnieje prawo do wolności wyrażania się i prawo do poszukiwania, otrzymywania i upowszechniania wszelkiego typu informacji i idei (Artykuł 13). Postawa Skarżącego jest oparta na odmowie udzielania dziecku informacji. Należy oczywiście w pełni zaakceptować prawo rodzica do dostosowywania przekazywanych treści do etapu rozwoju dziecka, jednakże nie może to oznaczać całkowitego pozbawiania dziecka informacji. Tym bardziej, że oznacza to przedmiotowe i niepoważne traktowanie dziecka a zatem jest wychowawczo nieodpowiedzialne. Prawo dziecka do informacji rozumiane jest jako nieograniczony dostęp do uzyskiwania wiedzy o wszystkim, co dziecko interesuje. Oznacza to swobodny wybór dziecka w zakresie informacji, do jakich chciałoby mieć dostęp. Nie wyklucza to ochrony dzieci przed informacjami i materiałami szkodliwymi. Jednym ze sposobów jest na pewno zapewnianie dzieciom przez rodziców dostępu do treści dla nich przeznaczonych. Są one zawarte m.in. w rozgłośniach radiowych przeznaczonych dla dzieci (np.: powszechnie dostępne w Warszawie i Krakowie Radio Bajka czy radia internetowe takie jak RMF Baby czy Promyczek) a także na płytach CD z audycjami i piosenkami dla dzieci. Zadaniem przedsiębiorcy reklamującego swoje produkty nie jest zastępowanie rodzica w jego czynnościach wychowawczych.
Reklama Erektonu (15 sekundowa) nawet gdyby w incydentalnych sytuacjach trafiła do dzieci nie zagraża rozwojowi dzieci przede wszystkim ze względu na jej niedosłowność i trudność zrozumienia przez dzieci. Nie pobudza ona ich seksualności, nie wyrabia przedmiotowego stosunku do innego człowieka czy postaw hedonistycznych. Główną osią jej przekazu jest sfera oddziaływania produktu, która dotyczy zachowań osób dorosłych. Wskazuje ona na prozdrowotne oddziaływanie produktu umożliwiające większą sprawność a tym samym obopólne zadowolenie w zakresie życia intymnego człowieka dorosłego.
Art. 32
Dzieci incydentalnie mogą być odbiorcami reklamy jednak nie ze względu na jej formę, która jest kierowana i może być zrozumiana jako związana z seksem wyłącznie przez dorosłych. Reklama nie ma też charakteru dziecięcego. Nie występują w niej dzieci ani motywy infantylne. Nie była ona prezentowana w rozgłośni RMF Baby tylko RMF FM, która jest stacją nadającą muzykę i audycje (np.: Byle do piątku) wyłącznie dla dorosłych. Tym samym
oczywiste jest. że reklama nie była emitowana w sąsiedztwie audycji dla dzieci czy jako reklama wyświetlana w kinach przed seansami filmów dla dzieci (jak na przykład reklama prezerwatyw Skyn w serwisie iplex.pl zawierającym m.in. zasób bajek dla dzieci) oraz jako reklama zewnętrzna (np.: wielkoformatowa reklama prezerwatyw Skyn). Incydentalna możliwość kontaktu dziecka z reklamą nie może naruszać dobrych obyczajów czy innych zasad zawartych w KR. gdyż prowadziłoby to do całkowitego wykluczenia reklamy produktów przeznaczonych dla dorosłych (prezerwatywy, środki na potencje, podpaski, tabletki antykoncepcyjne).
W aspekcie kierowania do dzieci czy możliwości incydentalnego dostępu do ww. reklamy przez dzieci należy wyraźnie odróżnić sytuacje, gdy reklama produktów związanych z seksualnością emitowana jest przed czy po programie dla dzieci w szczególności w mediach, gdzie takie programy są emitowane. Przedmiotowa reklama była emitowana w rozgłośni radiowej dla dorosłych, w której nie pojawiają się programy dla dzieci. Nie jest w niej emitowana muzyka dla dzieci.” – pisownia oryginalna

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający wskazał, że przedmiotem oceny jest 15 sekundowa reklama radiowa suplementu diety o nazwie Erekton.

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia norm Kodeksu zarzucanych przez Skarżących.

Zdaniem Zespołu Orzekającego, przedmiotowa reklama była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami. W opinii Zespołu Orzekającego, przedmiotowa reklama jest zgodna z przyjętymi normami społecznymi.

Zespół Orzekający stwierdził, że spot będący przedmiotem skargi nie zawiera treści zagrażających fizycznemu, psychicznemu i moralnemu rozwojowi małoletnich.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 16 maja 2012r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.