Uchwała Nr ZO 150/12 w sprawie reklamy firmy Agora S.A.

Uchwała Nr ZO 150/12 z dnia 18 grudnia 2012 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/135/12

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Krystyna Jarosz — przewodnicząca,
2) Marek Janicki — członek,
3) Marcin Senderski — członek,

na posiedzeniu w dniu 18 grudnia 2012 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/135/12 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko Agora S.A. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy telewizyjnej

postanawia oddalić skargę.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/135/12.
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna artykułu w gazecie wyborczej na temat świadczeń pielęgnacyjnych.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż „reklama gazety wyborczej wprowadza w błąd gdyż wymienione w niej treści o podwyżce świadczenia pielęgnacyjnego o 600 zł nie są zgodne z prawda a wprowadza to niechęć do osób pobierających to świadczenie a są to przeważnie rodzice walczący na codzień z chorobami dzieci i nierzadko żyjący na granicy ubóstwa a takie przedstawienie sprawy nawet w kilku sekundowej reklamie jest niegodne etycznie bo utwierdza w społeczeństwie jakie to kokosy dostają beneficjenci tego świadczenia”.

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.

Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy, z uwagi na to, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami.

Wniósł o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.”.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i uczestniczył w posiedzeniu.

Skarżony wniósł o:

– Przeprowadzenie dowodu z oględzin wydruku z elektronicznego archiwum „Gazety Wyborczej” – na okoliczność zamieszczenia w „Gazecie Wyborczej” artykułu, do którego odwołuje się kwestionowana reklama;

– Oddalenie skargi z uwagi na brak faktu naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy.

Skarżony wskazał, że w kwestionowanej reklamie lektor odczytuje tekst:

„Wiadomość w Gazecie Wyborczej. Uwaga! Do końca roku wyższe świadczenie pielęgnacyjne w sumie o 600 złotych. Komu należą się pieniądze i jak się o nie starać – jutro w Gazecie Wyborczej.”

Skarga brzmi (przytoczono za pismem z 3 października 2012 r.):
„Reklama gazety wyborczej wprowadza w błąd gdyż wymienione w niej treści o podwyżce świadczenia pielęgnacyjnego o 600 zł nie są zgodne z prawda a wprowadza to niechęć do osób pobierających to świadczenie a sa ta przeważnie rodzice walczący na codzień z chorobami dzieci i nierzadko żyjący na granicy ubóstwa a takie przedstawienie sprawy nawet w kilku sekundowej reklamie jest niegodne etycznie bo utwierdza w społeczeństwie jakie to kokosy dostają beneficjenci tego świadczenia.”

Jak wskazano w piśmie z 3 października 2012 r., arbiter-referent wniesie o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 2 ust. 1 i art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy.

Skarżony wyjaśnił, że kwestionowana reklama jest reklamą produktu „Gazeta Wyborcza”. Przeznaczeniem reklamowanego produktu – gazety codziennej jest przekaz informacji o opisywanych na jego łamach zjawiskach i przedmiotach. Reklamy takiego produktu z natury rzeczy nawiązują do przekazów zamieszczanych na jego łamach. Reklamy te nie stanowią jednak źródła informacji o opisywanych w gazecie zjawiskach i przedmiotach – przeciwnie, wskazują, że informacji należy szukać właśnie na łamach danej gazety. Tak też jest w przypadku kwestionowanej reklamy, co wyraźnie zaznaczono w jej treści: „Wiadomość w Gazecie Wyborczej.”, „jutro w Gazecie Wyborczej”. Zgodnie z tym, w reklamowanym wydaniu „Gazety Wyborczej” z 23 sierpnia 2012 r. został zamieszczony artykuł pt. „Pomysły na wsparcie opiekunów niepełnosprawnych”, poświęcony zmianom zasad finansowania ze środków publicznych opieki nad osobami niepełnosprawnymi, w tym świadczeniu pielęgnacyjnemu i dodatkowej pomocy dla pobierających to świadczenie osób.

Skarżony wniósł o przeprowadzenie dowodu powyższej okoliczności poprzez oględziny wydruku z elektronicznego archiwum „Gazety Wyborczej’. (Wydruk został załączony do odpowiedzi).

Zdaniem Skarżonego, nie można zgodzić się ze sformułowanym w skardze zarzutem, że kwestionowana reklama wprowadza w błąd, gdyż wymienione w niej treści o podwyżce świadczenia pielęgnacyjnego o 600 zł nie są zgodne z prawdą. Reklama nie zawierała bowiem informacji wskazanej przez skarżącego. Reklama wspominała o wyższym świadczeniu pielęgnacyjnym w sumie o 600 zł do końca roku. Było to nawiązanie do treści artykułu pt. „Pomysły na wsparcie opiekunów niepełnosprawnych”, w którym informowano, że skutkiem wejścia w życie 1 lipca 2012 r. rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne z dnia 25 czerwca 2012 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 732), było przyznanie niektórym osobom uprawnionym do świadczenia pielęgnacyjnego dodatkowej pomocy w kwocie 100 zł miesięcznie za lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad i grudzień – czyli do końca roku w sumie w kwocie 600 zł. Kwota podana w reklamie odpowiadała sumarycznemu zwiększeniu do końca 2012 r. świadczeń przysługujących niektórym osobom uprawnionym do świadczenia pielęgnacyjnego (por. „Inny słownik języka polskiego PWN”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000: „Wyrażeniem w sumie podkreślamy, że liczba, którą przytaczamy, jest wynikiem dodania kilku rzeczy do siebie.”).

Aczkolwiek wzmiankowane świadczenie w kwocie 100 zł miesięcznie nosi formalnie nazwę „pomocy finansowej, realizowanej w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne”, to jednak prawo do tego świadczenia jest tak ściśle związane z prawem do świadczenia pielęgnacyjnego (patrz § 2 ust. 1 cytowanego rozporządzenia), że użycie w reklamie uproszczonego określenia „wyższe świadczenie pielęgnacyjne” zamiast sformułowania w rodzaju „świadczenie pielęgnacyjne powiększone o pomoc finansową, realizowaną w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne” nie zniekształca istoty reklamowego przekazu. Przekaz ten zaprasza wszak do lektury „Gazety Wyborczej”, zwracając uwagę na poruszaną na jej łamach tematykę, nie stanowi zaś reklamy świadczenia pielęgnacyjnego ani pomocy finansowej, o której wyżej mowa. Ponadto użycie w krótkim materiale audiowizualnym złożonych urzędowych określeń utrudniałoby wręcz przeciętnemu odbiorcy zrozumienie sensu przekazu.

Skarżony zaznaczył, że chociaż zwiększenie świadczeń do końca roku o 600 zł nie dotyczy wszystkich osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego, ponieważ muszą zostać spełnione kryteria podmiotowe określone w § 2 ust. 1 cytowanego rozporządzenia, to z treści reklamy wyraźnie wynika, że wzmiankowana korzyść nie przysługuje każdemu („Komu należą się pieniądze”), oraz, że informacje na ten temat znajdują się w reklamowanym wydaniu „Gazety Wyborczej” („jutro w Gazecie Wyborczej”).

Zamieszczona w reklamie wzmianka była zatem zgodna z prawdą. Wzmianka ta nie pretendowała natomiast do roli źródła kompletnej informacji o świadczeniu pielęgnacyjnym i pomocy finansowej, o której mowa w cytowanym wyżej rozporządzeniu, gdyż – jak wyżej podkreślono – była jedynie zaproszeniem do zapoznania się z takimi informacjami zawartymi w „Gazecie Wyborczej”.

Ponadto skarga zawiera nie popartą niczym tezę, że treść reklamy „wprowadza niechęć do osób pobierających to świadczenie” i „utwierdza w społeczeństwie jakie to kokosy dostają beneficjenci tego świadczenia”. Treść reklamy jest neutralna. Nie zawiera żadnego przekazu, poddającego w wątpliwość trudną sytuację życiową beneficjentów świadczenia pielęgnacyjnego, kwestionującego zasadność tego świadczenia bądź pomocy finansowej, realizowanej w ramach rządowego programu wspierania niektórych osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, bądź stanowiącego opinię co do wysokości tych świadczeń.

Odnosząc się do wstępnej kwalifikacji zarzucanych naruszeń, dokonanej przez arbitra-referenta, Skarżony podniósł, że nie zachodzą okoliczności wymienione w postanowieniach Kodeksu powołanych w piśmie z 3 października 2012 r.

Skarżony poinformował, że działał z należytą starannością, wskazując w reklamie, gdzie odbiorcy mogą znaleźć informacje na temat świadczenia pielęgnacyjnego. Treść reklamy była neutralna, nie zawierała przekazów sprzecznych z dobrymi obyczajami. Skarżona przyjmuje przy tym, że pojęcie „poczucie odpowiedzialności społecznej” mieści się w pojęciu „dobre obyczaje”. Skarżona pragnie też podnieść, że podjęcie na łamach wydawanego przez nią dziennika tematyki świadczeń rodzinnych i informowanie o tym w reklamie telewizyjnej może przyczynić się do zwiększenia u osób opiekujących się niepełnosprawnymi świadomości przysługujących im praw. Takie działanie skarżonej stanowi właśnie wyraz poczucia odpowiedzialności społecznej. Trudno również w kwestionowanej reklamie dopatrzyć się naruszenia zasad uczciwej konkurencji, zwłaszcza, że żaden z zarzutów skargi nie odnosi się do tego aspektu.

Skarżony wskazał, że użyte w art. 8 Kodeksu zwroty „nadużywać” i „wykorzystywać” oznaczają działanie nacechowane zamiarem podstępnego wywołania u odbiorcy reakcji na reklamę. Tymczasem reklama odsyłała odbiorców do informacji w „Gazecie Wyborczej” na temat świadczenia pielęgnacyjnego, zatem wskazywała właśnie sposób zniwelowania ewentualnych niedostatków doświadczenia lub wiedzy na powyższy temat, a nie wykorzystywała ich. Ponadto reklama nie odwoływała się do zaufania odbiorców (np. poprzez odwoływanie się do opinii czy rekomendacji podmiotów powszechnie uważanych za autorytety bądź przedstawianych jako autorytety). Nie sposób też przypisać reklamie – jak to uczyniono w skardze – celu wywołania u odbiorców negatywnego stosunku do osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego.

Z powyższych przyczyn Skarżony stwierdził iż uważa zarzuty podniesione w treści skargi za nieuzasadnione i nie znajdujące oparcia w przytoczonych w piśmie z 3 października 2012 r. postanowieniach Kodeksu Etyki Reklamy, oraz wniósł o oddalenie skargi.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy.

Zespół Orzekający wziął pod uwagę że przedmiotowa reklama jest informacją o źródle informacji i zachęca jedynie do pozyskiwania informacji o świadczeniach pielęgnacyjnych.

Zespół Orzekający stwierdził, że przedmiotowa reklama nie nadużywa zaufania odbiorców, ani też nie wykorzystuje ich braku doświadczenia lub wiedzy.

Zespół Orzekający uznał, że przedmiotowa reklama była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 16 maja 2012r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.