Uchwała Nr ZO 25/15 w sprawie reklamy firmy Aflofarm Farmacja Polska Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 25/15
z dnia 4 marca 2015 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt:
K/136/14

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Olgierd Cygan – przewodniczący,
2) Joanna Łodygowska – członek,
3) Rafał Karski – członek,

na posiedzeniu w dniu 4 marca 2015 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/136/14 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie telewizyjnej firmy Aflofarm Farmacja Polska Sp. z o. o. z siedzibą w Pabianicach (dalej: Skarżony)

postanawia oddalić skargę.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/136/14
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna tabletek uspokajających „Positivum”.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż:
„produkt: Positivum tabletki uspokajające
opis reklamy: W reklamie zdenerwowana kobieta wbiega do mieszkania sąsiadki skarżąc się na mężczyznę, który ją wytrącił z równowagi i przez którego nie będzie mogła spać całą noc. Sąsiadka uspokaja ją i poleca preparat Positivum tabletki uspokajające.

Treść skargi: Reklama wprowadza w błąd co do działania i kategorii reklamowanego produktu. W treści nie pada stwierdzenie iż Positivum jest suplementem diety. Informację taką posiada jedynie przekaz wizualny reklamy – brak jej jednak w kanale dźwiękowym. To sprawia, że reklama oglądana przez osobę niedowidzącą lub niewidomą, nie będzie zawierała informacji o tym, że preparat jest suplementem diety, a nie lekiem. Konstrukcja reklamy sugeruje, że mamy do czynienia z lekiem o natychmiastowym działaniu uspokajającym i ułatwiającym zaśnięcie.
W reklamie pojawia się również stwierdzenie: “Wzięłam Positivum i już jestem spokojna i wyspana”. Taka konstrukcja zdania sugeruje, że już po jednorazowym zażyciu są natychmiast zauważalne efekty działania. Żaden suplement diety nie działa w ten sposób a producent nie przytacza wyników badań mogących tłumaczyć takie działanie. Taka konstrukcja zdania stoi również w sprzeczności z informacją na opakowaniu preparatu, gdzie podano dawkowanie 3 razy dziennie po 1 tabletce.
W reklamie naruszony jest również art. 4 KER. Mężczyźni – przez obie występujące w niej kobiety – są w niej wskazywani jako przyczyna ich zdenerwowania i braku snu. Taka konstrukcja reklamy utrwala w społeczeństwie negatywny wizerunek mężczyzny jako osoby brutalnej i sprawcy przemocy domowej. Jest to ewidentna dyskryminacja ze względu na płeć, która nie powinna mieć miejsca w reklamie.”. – pisownia oryginalna

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.
Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 4 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklamy nie mogą zawierać elementów, które zawierają treści dyskryminujące, w szczególności ze względu na rasę, przekonania religijne, płeć lub narodowość.”.

Wniósł także o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy”.
Wniósł również o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 10 ust. 1 a) Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „ponadto reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do:
a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu;

Skarżony nie uczestniczył w posiedzeniu.
Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę o następującej treści:

„Szanowni Państwo, w odpowiedzi na skargę konsumencką dotyczącą suplementu diety Positivum”, poniżej przedstawiamy swoje stanowisko w sprawie.

Nie zgadzamy się ze stawianymi zarzutami naruszenia art. 4, art. 8 i art.10 ust. 1 lit. a) Kodeksu Etyki Reklamy jak również ze stwierdzeniami Skarżącego.

Stosownie do art. 27 ust. 4 ustawy o bezpieczeństwie żywności (Dz. U. z 2010 roku, nr 136, poz. 914 z późn. zm.) „Suplementy diety są wprowadzane do obrotu, prezentowane i reklamowane pod nazwą „suplement diety”, która nie może być zastąpiona nazwą handlową (wymyślona) tego środka spożywczego. Jeżeli suplement diety jest oznakowany dodatkowo nazwą handlową (wymyślonej, określenie „suplement diety” jest zamieszczane w bezpośrednim sąsiedztwie tej nazwy.” Z przepisu wynika wprost, że obok nazwy handlowej produktu powinno znaleźć się określenie suplement diety”. Tak też jest w spocie reklamowym „Positivum”, gdzie u góry ekranu, w lewej jego części pojawia się belka z nazwą handlową oraz napisem suplement diety” umieszczonym niżej. Podkreślić trzeba, że zgodnie z komentarzem do ustawy pod redakcją Agnieszki Szymeckiej — Wesołowskiej należy uznać, iż określenie „suplement diety” powinno być bardzo blisko nazwy handlowej (…). Co więcej autorzy podkreślają, że w odniesieniu do obowiązkowych ostrzeżeń w reklamie leków regulacje farmaceutyczne zawierają szczegółowe wytyczne wobec wymaganego tekstu. W szczególności zgodnie z 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 listopada 2008 r. w sprawie reklamy produktów leczniczych (Dz. U. Nr 210, poz. 1327) wymagane ostrzeżenie umieszcza się „w dolnej części reklamy, na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 10% jej powierzchni (…) w taki sposób, aby tekst wyróżniał się od tła płaszczyzny, był widoczny, czytelny, nieruchomy, umieszczony poziomo, przy czym odległość liter od dolnej i górnej krawędzi tła płaszczyzny reklamy nie może być większa niż 1/2 wysokości liter, a odległość między wierszami napisu nie może być większa niż wysokość liter. W związku z tym, że prawodawca nie zdecydował się na podobny poziom szczegółowości regulacji w zakresie suplementów diety, należy uznać, iż brak jest podstaw do bezpośredniego stosowania wymogów wynikających z regulacji farmaceutycznych. (…) Jednocześnie nie ma wymogu, by była ona (tj. nazwa suplement diety”) umieszczona poziomo bądź by zastosowane były litery szczególnej wysokości. Niewątpliwie należy zgodzić się z takim stwierdzeniem. Regulacji co do umieszczania określenia suplementu diety” nie określa także żadne z rozporządzeń wydanych do ustawy. Potwierdzeniem zaprezentowanego stanowiska jest również ogólnie przyjęta (akceptowana przez organy nadzoru) praktyka rynkowa polegająca na tym, że w reklamie telewizyjnej wystarczające jest wskazanie informacji suplement diety” w formie graficznej, w warstwie wizualnej reklamy. Wobec powyższego bezzasadne jest stawianie zarzutu wprowadzania w błąd. Reklama telewizyjna jest zgodna z prawem i nie narusza przepisów ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Odnosząc się do kolejnego zarzutu stawianego reklamie, a dotyczącego sugestii jakoby suplement diety „Positivum” był „lekiem o natychmiastowym działaniu uspokajającym i ułatwiającym zaśnięcie”, należy podkreślić, że w żadnym fragmencie spotu nie pada taka sugestia. Szczególnie trzeba mieć na uwadze, że kreacja reklamy opiera się na rozmowie dwóch kobiet, z których jedna skarży się drugiej, że jest zdenerwowana i nie będzie mogła zasnąć. W odpowiedzi słyszy, że sposobem na takie problemy jest Positivum. Kolejna scena jaką widzimy to obie panie spotykają się po jakimś czasie na klatce schodowej i wówczas znów podejmują rozmowę na temat działania poleconego produktu. Spot został skonstruowany właśnie w ten sposób, by pokazać jakie efekty przynosi produkt po stosowaniu go zgodnie z zaleceniami. Nie ma tam jakiejkolwiek informacji o natychmiastowym działaniu już po jednorazowym zażyciu tabletki.

W tym miejscu należy również wspomnieć, że zgodnie rozporządzeniem (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących Żywności Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne mogą być stosowane przy etykietowaniu, prezentacji i w reklamie żywności wprowadzanej na rynek we Wspólnocie jedynie w przypadku, gdy są one zgodne z przepisami niniejszego rozporządzenia. Wszystkie dozwolone oświadczenia zdrowotne z art. 13 ust.1 rozporządzenia 1924/2006 znajdują się w rozporządzeniu KE nr 432/2012 (z późn. zm.) ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci oraz w rejestrze unijnym prowadzonym przez KE na jej stronie internetowej. Poza tym wykazem, istnieje grupa oświadczeń zdrowotnych, pozostających w procesie oceny (tzw. pending list), które mogą być nadal stosowane zgodnie z art. 28 ust. 5 i 6 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 po upływie okresu przejściowego określonego dla rozporządzenia 432/2012 (z późn. zm.) do czasu podjęcia przez Komisję ostatecznej decyzji. Oznacza to, że o składnikach występujących w suplementach diety można mówić, o ile istnieją dla nich zatwierdzone oświadczenia zdrowotne. W skład suplementu diety Positivum wchodzą następujące składniki:
• wyciąg z ziela melisy
• wyciąg z szyszek chmielu
• wyciąg z krokusa uprawnego
Dla każdego z ww. składników właściwe są następujące oświadczenia zdrowotne:
• wyciąg z ziela melisy – pomaga utrzymać pozytywny nastrój. Przyczynia się do zmniejszenia napięcia, ułatwia odprężenie i pomaga w utrzymaniu zdrowego snu.
• wyciąg z szyszek chmielu – działa kojąco przyczynia się do spokojnego snu.
• wyciąg z krokusa uprawnego – przyczynia się do równowagi emocjonalnej oraz pomaga utrzymać pozytywny nastrój.
Wobec powyższego treści zawarte w spocie reklamowym są idealnie zgodne z określonymi przez przepisy prawa oświadczeniami dla składników produktu Positivum.
Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 4 Kodeksu Etyki Reklamy. Ewidentną nadinterpretacją treści reklamy przez Skarżącego są stwierdzenia o utrwalaniu negatywnego wizerunku mężczyzn jako osoby brutalnej i stosującej przemoc domową. Aktorka występująca w spocie wyraża tylko stwierdzenie, że zdenerwował ją mężczyzna. Z tego zdania nie wynika nic więcej. Natomiast Skarżący wyprowadza z niego wnioski o dyskryminacji mężczyzn. Warto tu zauważyć, że każda reklama przypisuje pewne czynności do określonej płci lub osób i tak np. w reklamach proszków do prania — pierze kobieta, w reklamie płynów do zmywania — zmywa kobieta, reklamy środków czyszczących — sprząta kobieta, w reklamach samochodów — za kierownicą siedzi mężczyzna. Jest to zwyczajowo przyjęte i nikt nie kwestionuje tak emitowanych reklam.
Na marginesie jeszcze, należy wskazać, że podobne zarzuty stawiane były reklamie produktu Belissa (sygn. K/97/1 3), gdzie rozpoznając skargę Rada Reklama nie uznała zarzutów Skarżącego i uchwałą z Uchwała Nr ZO 126/13 z dnia 11 grudnia 2013 roku Zespół Orzekający stwierdziła, że reklama nie narusza norm Kodeksu Etyki Reklamy.
Mając powyższe na uwadze wnosimy o oddalenie skargi jako bezzasadnej.”. – pisownia oryginalna

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia zarzucanych przez Skarżącego norm Kodeksu Etyki Reklamy.
W opinii Zespołu Orzekającego, przedmiotowa reklama nie zawiera treści dyskryminujących mężczyzn.
Biorąc pod uwagę, że przekaz reklamowy ocenia się w sposób całościowy, Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie nadużywania zaufania odbiorców lub wykorzystywania ich braku doświadczenia lub wiedzy. Zespół Orzekający zwrócił uwagę, iż dwukrotnie pojawia się w przedmiotowej reklamie określenie produktu jako suplementu diety.
Zespół Orzekający oddalił także zarzut Skarżącego dotyczący wprowadzania konsumentów w błąd co do właściwości reklamowanych produktów i wyraził opinię, iż w tym zakresie przedmiotowa reklama w sposób odpowiedni przedstawiała właściwości reklamowanego produktu.
W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2014r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.