Uchwała Nr ZO 60/10 w sprawie reklamy firmy AGROS NOVA Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 60/10 z dnia 16 września 2010 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/80/10

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Zofia Sanejko — przewodnicząca,
2) Mikołaj Janicki — członek,
3) Melania Popiel — członek,

na posiedzeniu w dniu 16 września 2010 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/80/10 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko AGROS NOVA Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy telewizyjnej

postanawia

oddalić skargę.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. akt K/80/10.
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna soku marchwiowo-owocowego Karotka.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, że „reklama koncentruje się na uwypukleniu jednej konkretnej cechy reklamowanego produktu – soku marchwiowo-owocowego „Karotka”, jaką jest brak zawartości słodzików oraz dodanego cukru w produkcie. Reklama wyraźnie wskazuje przy tym, że reklamowany produkt jest w tym zakresie produktem wyjątkowym, gdyż inne podobne produkty dostępne na rynku rzekomo zawierają dodany cukier i słodziki. Wskazują na to m.in. następujące określenia użyte w reklamie: „gdzie indziej nas wpuszczają”, „Karotka to nie gdzie indziej”, czy „łaski bez, do konkurencji wpadniemy”.
Zdaniem Skarżącego „reklama narusza art. 10 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy (dalej: KER) poprzez wprowadzanie konsumenta w błąd, art. 8 KER przez wykorzystanie braku wiedzy odbiorcy oraz art. 2 ust. 1 KER przez naruszenie zasad uczciwej konkurencji, a w szczególności:
1) Reklama wprowadza konsumenta w błąd, z uwagi na okoliczność, że żaden z soków marchwiowo-owocowych dostępnych na rynku nie zawiera dodatku substancji słodzących (tzw. słodzików), albowiem przepisy prawa żywnościowego nie zezwalają na dodawanie słodzików do soków owocowych i warzywnych.
Załącznik nr 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 września 2008 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych nie wymienia soków warzywnych jako żywności, do której można dodawać słodziki, a zatem zaskarżona reklama stanowi tzw. nadużywające odróżnienie, o którym mowa w art. 46 ust. 1 pkt 1) lit. c) ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia polegające na wprowadzeniu konsumenta w błąd poprzez przypisanie produktowi
szczególnych właściwości, podczas gdy wszystkie podobne produkty (w tym przypadku soki owocowo-warzywne) mają takie same właściwości pod względem braku zawartości dodanych substancji słodzących. Reklamodawca wykorzystuje więc w tym zakresie brak wiedzy odbiorcy reklamy, trudno bowiem wymagać od przeciętnego konsumenta posiadania szczegółowej wiedzy w zakresie prawnych uregulowań co do dopuszczalnego składu soków owocowo-
warzywnych.”.

Ponadto, Skarżący podkreślił, że „powyższe stanowisko potwierdzają pisma:
– z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny z dnia 06.05.2010
– z Głównego Inspektoratu Sanitarnego z dnia 05.05.2010 roku
– z Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno -Spożywczych z dnia 05.05.2010 roku”.
2) Reklama wprowadza konsumenta w błąd oraz narusza zasady uczciwej konkurencji również z tego powodu, że przedstawia reklamowany produkt jako wyjątkowy na rynku sok marchwiowo-owocowy bez dodatku cukru, podczas gdy zdecydowana większość obecnych na rynku soków owocowo-marchwiowych nie zawiera dodatku cukru (tytułem przykładu można podać m.in. soki „Kubuś”, „Hortex”, „Witaminka. Brak jest więc podstaw do przedstawiania reklamowanego produktu – soku „Karotka” – jako posiadającego szczególne właściwości, skoro nie różni się on w tym zakresie od większości dostępnych na rynku produktów. Tym samym, zdaniem Skarżącego, należy stwierdzić, że konsument będący odbiorcą przekazu reklamowego jest w tym przypadku istotnie wprowadzany w błąd, gdyż reklama wywołuje w nim błędne i nieuzasadnione przekonanie, że produkt „Karotka” jest produktem wyjątkowym na rynku soków marchwiowo-owocowych z uwagi na brak zawartości dodanego cukru, podczas gdy konkurencyjne produkty zawierają dodany cukier („do konkurencji wpadniemy”). Tymczasem z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością konsument dokonujący zakupu dowolnego soku marchwiowo-owocowego obecnego na rynku polskim będzie miał do czynienia z produktem bez dodatku cukru, tak samo jak reklamowany produkt.”.

Ponadto, Skarżący podniósł, że „reklama nie wskazuje żadnych okoliczności na poparcie zawartego w niej przekazu, zgodnie z którym, podobne produkty miałyby zawierać dodatek cukru. Porównuje ona reklamowany produkt z jakąś abstrakcyjną kategorią podobnych produktów („gdzie indziej”, „konkurencja”), jednakże nie wskazuje, o jakie konkretnie produkty w tym wypadku chodzi. Porównanie z taką nierzeczywistą, stworzoną wyłącznie na potrzeby danej reklamy kategorią produktów z natury rzeczy nie może być wiarygodne, a tym samym nie może być podstawą etycznego i miarodajnego reklamowania określonego produktu. Reklamodawca dyskredytuje swoją reklamą konkurencję, przypisując jej nieprawdziwe działania (dodawanie cukru i słodzików do soków marchwiowych), co narusza dobre obyczaje i zasady uczciwej konkurencji w rozumieniu art. 2 ust. 2 kodeksu etyki reklamy.”.

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.
Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z dobrymi obyczajami (art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy) oraz zarzucił, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej i zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.
Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, z uwagi na to, że „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.”.
Wniósł także o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 10 ust. 1 pkt a) Kodeksu Etyki Reklamy, gdyż „reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do:
a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu;”.

Arbiter-referent podniósł również, iż zgodnie z art. 16 ust. 1. pkt. 1) i 2) ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003r. nr 153 poz.1503 z późn. zm.) „czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności:
1) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka,
2) reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi,”.

Arbiter-referent poinformował również o przepisach obowiązującego prawa:
USTAWIE z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2006r., nr 171 poz.1225)
ROZPORZ¥DZENIU MINISTRA ZDROWIA z dnia 18 września 2008r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. z 2008r. nr 177 poz.1094)
ROZPORZ¥DZENIU MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 30 września 2003r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych (Dz. U. z 2003r. nr 177 poz.1735).

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i uczestniczył w posiedzeniu.
Na wstępie Skarżony poinformował, że wnosi o oddalenie skargi z uwagi na brak naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy.

Skarżony poinformował, że w skardze Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków zarzuca reklamie soku warzywno-owocowego Fortuna Karotka naruszenie art. 10 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy poprzez wprowadzenie konsumentów w błąd.

Na wstępie Skarżony wskazał, że kwestionowana reklama nie jest już emitowana.

W opinii Skarżonego zawarte w skardze zarzuty nie zasługują na uznanie.

Zdaniem Skarżonego po pierwsze podkreślenia wymaga fakt, że nie jest prawdą, iż na rynku nie istnieje produkt podobny do reklamowanego, który w swym składzie zawierałby dodatek substancji słodzących. Otóż w sprzedaży, zarówno w chwili emisji kwestionowanej reklamy, jak również obecnie dostępny jest produkt, pn. Carotella Plus, który w swym składzie zawiera zarówno dodatek substancji słodzących jak i cukru. Mając na względzie zarówno smak jak i skład niniejszego produktu, zdaniem Skarżonego, nie ulega wątpliwości, że należy go kwalifikować jako produkt podobny do reklamowanego. Bez wątpienia za taki uznawany jest przez konsumentów. W kontekście tego faktu, bez znaczenia pozostają wywody skarżącego odnośnie dopuszczalności bądź niedopuszczalności dodatku substancji słodzących do tego rodzaju produktów. Otóż zdaniem Skarżonego, regulacje te są zupełnie obojętne dla przeciętnego konsumenta. Dla przeciętnego konsumenta istotnym jest, jakie produkty, nabywa w sklepie. Skoro konsument może nabyć produkt pn. Carotella Plus, w składzie którego znajdują się substancje słodzące, nie może być wprowadzony w błąd prawdziwą informacją zawartą w skarżonej reklamie, że do reklamowanego produktu nie dodano ani substancji słodzących ani cukru. Jak się bowiem okazuje w praktyce, nie stanowi to immanentnej cechy wszystkich produktów podobnych do reklamowanego.

Zdaniem Skarżonego, niezrozumiałym jest zarzut jakoby skarżona reklama kreowała jakąś nową kategorię produktów. Wręcz przeciwnie, reklamowany produkt jest odnoszony do innych produktów podobnych i wskazuje na obiektywnie prawdziwą jego cechę polegającą na tym, że został on wyprodukowany wyłącznie z warzyw (marchewek) i owoców bez dodatku cukru ani substancji słodzących. Co ważne, przeciętny konsument (uważny i dobrze poinformowany w zakresie tego co jest mu oferowane na rynku) musi zdawać sobie sprawę, że istnieją na rynku soki warzywno – owocowe zawierające dodatek cukru lub substancji słodzących i takie które nie zawierają dodatku cukru ani substancji słodzących.

Skarżony podkreślił, iż rzeczona reklama nie jest reklamą porównawczą, a zawiera jedynie porównanie generyczne, które (jak również reklama porównawcza) nie jest zabronione przez prawo ani zasady sformułowane w Kodeksie Etyki Reklamy.

W opinii Skarżonego w pełnej rozciągłości powyższe wywody pozostają aktualne, dla wykazania bezzasadności zarzutu wprowadzenia w błąd poprzez komunikowanie braku dodatku cukru w odniesieniu do reklamowanego produktu. Wbrew twierdzeniom skarżącego nie jest tak, że w produktach podobnych do reklamowanego regułą jest brak dodatku cukru. Na rynku istnieje cała gama produktów podobnych z dodatkiem cukru np.: Hortex Leon, 7Niebo Marchelka, Pycholandia, Vitanella. Prawdą jest natomiast, że wśród tego rodzaju produktów w ostatnim czasie jest coraz więcej produktów bez dodanego cukru. Nie jest jednak tak, że cecha ta stała się immanentną cechą tego rodzaju produktów, zatem zarzut wprowadzenia w błąd w tym zakresie, zdaniem Skarżonego, uznać należy za nietrafny.

Na marginesie, Skarżony wskazał, że również przepisy prawa nie zawierają zakazu stosowania cukru do tego rodzaju produktów. W chwili obecnej dla kategorii soków warzywno-owocowych nie ma regulacji odnoszących się do jakości tego rodzaju produktów. Zdaniem Skarżonego nie ma również podstaw ku temu, aby do tego rodzaju produktów w drodze analogii stosować przepisy regulujące jakość handlową soków i nektarów owocowych. Niemniej nawet gdyby przyjąć za zasadne stanowisko, zgodnie z którym jakość soków warzywno-owocowych podlega regulacji właściwej dla soków owocowych, to zdaniem Skarżonego, należy stwierdzić, iż w ich świetle możliwość dodawania cukru do soków warzywno-owocowych jest dopuszczalna. Zgodnie, bowiem z § 4 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych (Dz.U.03.177.1735) soki owocowe oraz nektary mogą zawierać w swoim składzie określone ilości dodanego cukru.

W opinii Skarżonego, twierdzenie Skarżącego, iż reklama soku warzywno-owocowego Fortuna Karotka wprowadza konsumenta w błąd poprzez sugerowanie, iż produkt ten jest „wyjątkowy”, ponieważ posiada szczególne właściwości w postaci braku dodatku cukru podczas gdy, inne tego typu produkty również nie posiadają dodanego cukru, jest bezpodstawne. Zarówno, bowiem przepisy prawne jak i rynkowa praktyka wskazują na to, iż do tego rodzaju produktów dodawany jest cukier. Zdaniem Skarżonego, komunikat o braku dodatku cukru w przypadku soku warzywno-owocowego Fortuna Karotka nie tylko nie wprowadza konsumenta w błąd, ale spełnia istotną funkcję edukacyjną, poprzez uświadamianie konsumenta w zakresie właściwości oraz składu soków warzywno-owocowych, dostępnych na rynku.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się naruszenia dobrych obyczajów i uznał, że reklama mieści się w ramach przyjętych norm etycznych.

Zdaniem Zespołu Orzekającego reklama była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej i zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.

Zespół Orzekający nie podzielił zarzutów Skarżącego, uznając, że przedmiotowa reklama nie wprowadza konsumentów w błąd informując, że sok owocowo-warzywny nowa Karotka nie zawiera cukru i słodzików.

W opinii Zespołu Orzekającego reklamodawca może podkreślić cechę danego produktu i wyeksponować w reklamie, pod warunkiem, że jest ona zgodna ze stanem faktycznym i prawnym.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1 lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 30 czerwca 2010r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.