Uchwała Nr ZO 73/15 w sprawie reklamy Banku Zachodniego WBK SA

Uchwała Nr ZO 73/15
z dnia 28 maja 2015 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt:
K/12/15

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Andrzej Garapich – przewodniczący,
2) Małgorzata Augustyniak – członek,
3) Paweł Wiśniewski – członek,

na posiedzeniu w dniu 28 maja 2015 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/12/15 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie telewizyjnej Banku Zachodniego WBK SA z siedzibą we Wrocławiu (dalej: Skarżony)

postanawia oddalić skargę.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/12/15
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna usług bankowych BZ WBK.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż:
„Treść skargi: Reklama Banku Zachodniego WBK, w której to kolędnicy śpiewają znanemu Hollywoodzkiemu aktorowi Kevinowi Spacey kolędę „Przybieżeli do Betlejem” ze zmienionym tekstem, który brzmi tak: „Hej, przywieźli trzej wujkowie prezenty, szklany pingwin, lalka z wełny, skarpety” Na co aktor odpowiada tak: „Skarpety, really?” Reklama ta powoduje złamanie poszanowania i uczuć religijnych wśród Polaków. Kilka lat temu reklamy „Hoop Cola” i „Allegro.pl” też łamały poszanowania i uczucia religijne naszych rodaków puszczając swoje wersje znanych kolęd. Proszę o interwencję w tej sprawie.”. – pisownia oryginalna

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.
Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy, z uwagi na to, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami.
Ponadto, wniósł o uznanie reklamy za niezgodną z art. 4 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklamy nie mogą zawierać elementów, które zawierają treści dyskryminujące, w szczególności ze względu na rasę, przekonania religijne, płeć lub narodowość.”.
Arbiter referent poinformował także o treści art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2004 nr 253, poz. 2531 z późn. zm.) ustanawiającym zakaz naruszania w audycjach uczuć religijnych odbiorców.

Skarżony uczestniczył w posiedzeniu oraz złożył pisemną odpowiedź na skargę o następującej treści:
„W odpowiedzi na pismo Związku Stowarzyszeń Rady Reklamy z dnia 4 maja 2015 roku, doręczone w dniu 11 maja 2015 roku, sygn. akt K/12/15, w imieniu Banku Zachodniego WBK S.A. z siedzibą we Wrocławiu (zwany dalej Bankiem) uprzejmie informujemy, że zaskarżona reklama została przygotowana z należytą starannością, w poczuciu odpowiedzialności za treść emisji oraz zgodnie z dobrymi obyczajami i zasadami uczciwej konkurencji, jak i przepisami prawa powszechnie obowiązującymi. Z uwagi na powyższe, w ocenie Banku, skarga złożona przez Skarżącego jest całkowicie bezzasadna i bezprzedmiotowa, a przez to winna być oddalona z uwagi na brak faktu naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy i ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2004 Nr 253, poz. 2531 z późn. zm).
Nadto informujemy, że pisząc scenariusz i tworząc świąteczny spot z Kevinem Spacey, twórcy reklamy w żadnym wypadku nie chcieli urazić niczyich uczuć.
W reklamie, już od pierwszej sekundy, towarzyszy nam cudowny, świąteczny nastrój. Na gwarnej, przystrojonej ulicy panuje wesoły tłok, szczęśliwi ludzie kupują prezenty, śnieg prószy… Obserwujący to wszystko Kevin Spacey mówi:
„Czy jest coś piękniejszego niż Święta? Dzieci lepią bałwana, dorośli lepią pierogi, śnieg lepi się do butów…”
W tym momencie otacza go grupa kolędników, która śpiewa:
„Hej, przywieźli trzej wujkowie prezenty! Szklany pingwin, lalka z wełny, skarpety!…”
I właśnie wykorzystanie kolędników w takim, a nie innym kontekście jest tutaj kluczowe. Odwołujemy się bowiem do tej tradycji kolędowania, która wiąże się z ludyczną swobodą i ekspresją. Jej istotą – oprócz składania życzeń i wiary w to, że się spełnią – było odgrywanie komicznych scenek, płatanie różnego rodzaju figli, wesołe droczenie się z widzami. Naturalną poetyką tej formy kolędowania była groteska, mieszanie kultury wysokiej i niskiej, kanonicznej i apokryficznej. Stąd owo przeinaczanie cytatów, pastisze popularnych tekstów, zapożyczania melodii, zabawne rymowanki. Był to żywioł ludowy, oddolny, spontaniczny, z towarzyszącą jej nieodłącznie wesołością. Miał formę widowiska, wiele zawdzięczał średniowiecznemu, ulicznemu teatrowi. W tym sensie zachowanie, ekspresja, poetyka kolędników w reklamie mieści się w modelu ludycznej inscenizacji, karnawałowej – choć to nie karnawał – zabawy (w pojęciu bachtinowskim). A wesoła rymowanka zaśpiewana na popularną melodię kolędy jest jak najbardziej dopuszczalna i stanowi nieodłączną część tego uniwersum. Nie narusza tabu, jest w zgodzie z ludowym decorum. Poza tym zważmy, czemu służy ów występ kolędników. Jedynie szczęściu, pomyślności, wszak jest zapowiedzią dobrego. W powszechnym bowiem mniemaniu słowa wypowiadane w czas Bożego Narodzenia mają moc sprawczą.
Drugi biegun naszej tradycji stanowi kolędowanie „wysokie”, kanoniczne, poważne. Jest to spotkanie z księdzem, wizyta kapłana w domu. Nastrój tych spotkań jest zgoła inny. Pełen zadumy, refleksji, powagi. W naszym mniemaniu pastiszowanie tej formy kolędowanie byłoby niedopuszczalne i z pewnością mogłoby naruszyć uczucia niejednego katolika.
Dlatego właśnie odwołaliśmy się do tej pierwszej tradycji. Ludycznej. W której wesołość, radość, stylizacja są jak najbardziej dopuszczalne. Gdzie poetyką jest śmiech, widowisko, pomieszanie, pastisz, pożyczanie słów i melodii. W tej konwencji przekazaliśmy zupełnie niewinne treści. Z intencją spełnienia życzeń.
Mając na uwadze powyższe skarga Skarżącego powinna ulec oddaleniu z uwagi na fakt, iż Bank nie naruszył art. 2 ust. 1 i art. 4 Kodeksu Etyki Reklamy, jak również art. 18 ust.2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2004 Nr 253, poz. 2531 z późn. zm.), gdyż tak jak już to zostało wspomniane powyżej w przekazie reklamowym został wykorzystany element kolędowania, w kontekście ludycznym.”- pisownia oryginalna.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy zarzucanych przez Skarżącego i uznał, że reklama była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej i zgodnie z dobrymi obyczajami.
W opinii Zespołu Orzekającego przedmiotowa reklama nie zawiera treści dyskryminujących przekonania religijne.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2013r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.

Zdanie odrębne do Uchwały Nr ZO 73/15
z dnia 28 maja 2015 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt: K/12/15

Przewodniczący Zespołu Orzekającego Pan Andrzej Garapich, który zgłosił votum separatum, zgodził się z opinią Skarżącego, iż w rozpatrywanej reklamie wyraźnie słychać linię melodyczną nawiązującą do kolędy „Przybieżeli do Betlejem”. Fakt, iż niektóre z dźwięków zostały przesunięte o jeden ton, nie zmienia ewidentnego skojarzenia z kolędą. W świetle innych orzeczeń Komisji Etyki Reklamy, wykorzystywanie kolęd do celów reklamowych i komercyjnych stanowi naruszenie Kodeksu. Kolędy w polskiej kulturze stanowią obszar, którego nie powinno się wykorzystywać w celach komercyjnych.