Uchwała Nr ZO 89/17 w sprawie reklamy internetowej Warsaw Comic Con

Uchwała Nr ZO 89/17
z dnia 12 października 2017 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt:
K/98/17

 

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Zofia Sanejko – przewodnicząca,
2) Beata Cywińska-Durczak – członek,
3) Bohdan Pawłowicz – członek,

na posiedzeniu w dniu 12 października 2017 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/98/17 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie internetowej firmy PTAK Warsaw Expo Sp. z o.o. z siedzibą w Nadarzynie (dalej: Skarżony)

postanawia uznać, że reklama narusza normy art. 2 ust. 1, art. 8, art. 10 ust. 1 a) i art. 10 ust. 2 Kodeksu Etyki Reklamy.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/98/17.

Przedmiotem skargi była reklama internetowa festiwalu Warsaw Comic Con.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż:

„Warsaw Comic Con. Reklama konwentu dla fanów fantastyki i popkultury. Reklama określiła reklamowany event jako “Największy festiwal popkulturalny w Polsce”. Zdziwiłem się takim określeniem. Zapytałem organizatora, w jakim sensie uważają się za największych. Do dzisiaj nie otrzymałem odpowiedzi na zadane pytanie. A w Polsce są naprawdę wielkie imprezy tego typu (np. kilkadziesiąt tysięcy konwentowiczów na Pyrkonie). W takim kontekście, taka reklama może deprecjonować inne naprawdę duże imprezy. I przede wszystkim, taka reklama może wprowadzać w błąd odbiorcę – bo namawia do zakupu biletu na imprezę, która może być mniejsza niż to deklaruje reklama.” – pisownia oryginalna

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.

Arbiter-referent wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z dobrymi obyczajami (art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy) oraz zarzucił, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.

Wniósł również o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 8, w myśl którego reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.

Wniósł także o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 10 ust. 1 a) Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do:
a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu;”.

Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 10 ust. 2 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „Użyte w reklamie dane oraz nieobjęte tym pojęciem w rozumieniu Kodeksu terminy naukowe, cytaty z publikacji technicznych lub naukowych muszą wskazywać źródło oraz nie mogą być używane w sposób wprowadzający w błąd. Dane muszą być prezentowane w sposób poprawny metodologicznie. Prezentacja danych statystycznych musi w szczególności uwzględniać reguły wnioskowania statystycznego, w tym zjawiska błędu statystycznego.;”.

Skarżony nie uczestniczył w posiedzeniu.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę o następującej treści:

„W odpowiedzi na wezwanie Rady Reklamy dotyczące skargi konsumenckiej o sygn. akt: K/98/17, działając w imieniu PTAK Warsaw Expo sp. z o.o., składamy niniejszą odpowiedź.
Wskazać należy, że zarzuty podniesione w skardze konsumenckiej dotyczące imprezy tematycznej Warsaw Comic Con, zorganizowanej przez PTAK Warsaw Expo sp. z o.o. nie odpowiadają rzeczywistości. Przedmiotowa skarga nie zasługuje zatem na uwzględnienie.

Mając powyższe na względzie, na podstawie ust. 26 Regulaminu rozpatrywania skarg przed Radą Reklamy z dnia 4 listopada 2014 r., wnosimy o przeprowadzenie następujących dowodów:
1. z zeznań świadków Marcina Chojnowskiego i Vasyla Gevko (adresy do doręczeń dla obydwu świadków: Aleja Katowicka 62, 05-830 Nadarzyn)
2. z opinii ekspertów, o których mowa w ust. 23 Regulaminu rozpatrywania skarg przed Radą Reklamy z dnia 4 listopada 2014 r., którzy mieliby potwierdzić, iż na terenie Polski dotychczas nie było imprezy podobnej do Warsaw Comic Con,
3. z dokumentów w postaci wydruków z następujących stron internetowych:
a. facebook.com z profilu Warsaw Comic Con – dotyczących ogólnej informacji na temat tej imprezy,
b. facebook.com z informacji na temat II Edycji Warsaw Comic Con – dotyczących informacji na temat tej edycji imprezy,
c. warsawcomic.pl dotyczących zaproszonych gości na II edycję Warsaw Comic Con oraz partnerów medialnych biorących udział w niej udział,
d. warsawcomic.pl dotyczących partnerów medialnych imprezy biorących udział przy okazji jej I edycji Warsaw Comic Con
e. warsawcomic.pl dotyczących ogólnej informacji dla wystawców chętnych do wzięcia udziału w Warsaw Comic Con,
f. warsawcomic.pl dotyczących ogólnej informacji na temat Warsaw Comic Con (odpowiedzi na tzw. Frequently Asked Questions (FAQ), z jęz. ang. często zadawane pytania),
g. ebilet.pl dotyczących prowadzonej sprzedaży biletów za pośrednictwem tej witryny,
h. groupon.pl dotyczących prowadzonej sprzedaży biletów za pośrednictwem tej witryny,
i. goodgameexpo.com dotyczących zorganizowania targów Good Game Warsaw w ramach Warsaw Comic Con,
j. film.wp.pl dotyczących gości zaproszonych na Warsaw Comic Con oraz wyjątkowości tej imprezy w skali kraju,
k. polygamia.pl dotyczących gości zaproszonych na Warsaw Comic Con oraz wyjątkowości tej imprezy w skali kraju,
l. pyrkon.pl dotyczących informacji na temat tej imprezy.

W pierwszej kolejności należy odnotować, iż Warsaw Comic Con to impreza unikatowa w skali kraju. Dowodem tego są przedłożone do niniejszej odpowiedzi wydruki artykułów prasowych odnotowujące tę okoliczność. Już z tego faktu wywieść należy, że skoro impreza tego typu była pierwsza na terenie Polski to jej pierwsza edycja musiała być największa.
Warsaw Comic Con w swojej formule nawiązuje do podobnych imprez tego typu organizowanych w innych państwach (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Australia). Jest to konwent miłośników komiksu, fantasy oraz gier komputerowych – czyli szeroko pojętej popkultury. Jak można przeczytać na oficjalnej stronie internetowej imprezy (wydruk z niej stanowi załącznik do niniejszej odpowiedzi): „Warsaw Comic Con jest dla wszystkich: od najbardziej zakręconych fanów fantastyki i science-fiction, po najzwyklejszych poszukiwaczy dobrej zabawy”.

Wobec powyższego już w tym miejscu należy podkreślić, że zorganizowana przez PTAK Warsaw Expo impreza stanowiła wydarzenie precedensowe. Jednocześnie brak jest innych wydarzeń, który posiadałaby ofertę porównywalną do tej przedstawionej przez PTAK w ramach Warsaw Comic Con. Z powyższego wynika, że twierdzenie przedstawione na profilu na stronie facebook.com stanowiące przedmiot skargi jest prawdziwe.
W dalszej kolejności podkreślenia wymaga okoliczność, że nawet porównanie tej imprezy z innymi, których tematyka jedynie pobieżnie nawiązuje do tematyki prezentowanej w ramach Comic Con (jak przykładowo podany w treści skargi Pyrkon) skłania do uznania, że impreza organizowana przez PTAK Warsaw Expo była największym tego typu wydarzeniem w Polsce. Świadczy o tym szereg okoliczności.
Pierwszą edycję w czerwcu 2017 roku odwiedziło 46 896 fanów popkultury. Do Warszawy przyjechały gwiazdy superpopularnych seriali: Gry o tron, The 100, Teen Wolf, Breaking Bad i Pamiętniki Wampirów. Gośćmi byli również polscy autorzy fantasy, w tym m.in. Andrzej Pilipiuk i Jarosław Grzędowicz oraz rysownicy i ilustratorzy. Podczas imprezy odbyła się wielka Gala Cosplay, w której udział wzięli najlepsi polscy cosplayerzy.
Udział wszystkich tych osób oraz zorganizowanie atrakcji pobocznych (poza Galą Cosplay m.in. Targi Good Game, Comic Con Kids, wioski fantastyki, strefa HBO) wskazuje na prestiż i rangę przedmiotowej imprezy. Ilość osób odwiedzających Comic Con została zweryfikowana za pośrednictwem liczby sprzedanych biletów jak również rozdanych zaproszeń, które zostały pozostawione przez odwiedzających przy wejściu na teren imprezy (okoliczność sprzedaży biletów wynika z przedłożonych do niniejszej odpowiedzi wydruków ze strony ebilet.pl jak również groupon.pl). Podawana na facebooku informacja o blisko 47 tys. osobach odwiedzających imprezę jest zatem zweryfikowana i prawdziwa.

Warsaw Comic Con odbywał się na terenie Ptak Warsaw Expo w Nadarzynie pod Warszawą gdzie znajduje największe centrum targowo-kongresowe w Europie Środkowej o całkowitej powierzchni wystawienniczej 143.000 m2 w 6 nowoczesnych halach, a także 500.000 m2 zewnętrznej powierzchni wystawienniczej i 15.000 miejsc parkingowych. Warsaw Comic Con wraz ze wszystkimi powiązanymi z nim imprezami towarzyszącymi odbywał się w halach targowych C i D o całkowitej powierzchni brutto ok. 42 tys. m2. Pomiędzy halami B i C znajdowała się zewnętrzna powierzchnia wystawiennicza o powierzchni ok. 6 tys. m2, gdzie znajdowały się tzw. wioski fantastyki. Całkowita powierzchnia całej imprezy wynosi zatem blisko 48 tys. m2.

Powołany w treści skargi Pyrkon odbiega tematycznie od imprezy zorganizowanej przez PTAK Warsaw Expo. Na oficjalnej stronie internetowej tej imprezy przeczytać można, iż: „Pyrkon to organizowany w Poznaniu festiwal dla miłośników szeroko pojmowanej fantastyki.” Jednocześnie wskazano, że liczba osób odwiedzających te targi w 2017 roku wyniosła ponad 44 tys. osób, a więc mniej niż na Warsaw Comic Con. Także powierzchnia Pyrkonu (podano ponad 14 tys. m2) jest mniejsza niż imprezy PTAK (blisko 48 tys. m2). Nie wskazano którzy konkretnie goście specjalni odwiedzili ostatnią tej imprezy, co prowadzi do wniosku, że także oferta w tym zakresie była skromniejsza niż miało to miejsce w przypadku warszawskiej imprezy.

Podsumowując należy raz jeszcze wyraźnie podkreślić, że przedmiotowa impreza jest wyjątkowa w skali kraju z uwagi na jej przebieg, przewidziane atrakcję i w szczególności tematykę prezentowaną w ramach Warsaw Comic Con. Niezależnie od powyższego w Polsce brak jest innych większych (biorąc pod uwagę ilość osób biorących udział w targach, powierzchnię wystawienniczą targów, skalę i prestiż przedmiotowej imprezy) imprez tematycznych. W szczególności nie jest taką imprezą powołany w skardze Pyrkon.

Na marginesie zauważyć należy, że z treści skargi nie wynika treść wiadomości, która rzekomo miała być przesłana do organizatora. Nie sposób zatem odnieść się do okoliczności, iż organizator miałby nie udzielić odpowiedzi na zadane pytanie. PTAK Warsaw Expo bardzo zależy na utrzymaniu pozytywnych relacji ze wszystkimi potencjalnymi odbiorcami. Jeżeli pytanie to faktycznie zostało zadane to PTAK Warsaw Expo dołożyło wszelkich starań, żeby konsument uzyskał wyczerpującą odpowiedź. Nie jest zatem znana przyczyna rzekomego nieudzielenia odpowiedzi na to pytanie.
Niezależnie od powyższego należy podnieść, iż wszystkie powyższe informacje dotyczące Warsaw Comic Con wynikają z oficjalnych źródeł PTAK Warsaw Expo (strona internetowa, profil na facebooku). Oznacza to, że każda zainteresowana osoba może bez trudu do nich dotrzeć. Odnotować należy przy tym, że konsumentem jest osoba dostatecznie dobrze poinformowana, uważna i ostrożna, posiadająca określony zasób informacji o otaczającej go rzeczywistości i potrafiąca go wykorzystać dokonując analizy przekazów rynkowych, a także krytycznie podchodzi do działań marketingowych. Wydaje się zatem, że sprawdzenie przez konsumenta informacji udostępnionych na oficjalnej stronie internetowej stanowi dostateczne źródło danych potrzebnych konsumentowi do weryfikacji otrzymywanych przez niego przekazów od organizatorów danej imprezy.
Odnosząc się zatem do stawianych zarzutów rzekomego naruszenia art. 2, 8 oraz 10 Kodeksu Etyki Reklamy, należy podkreślić, że w przedmiotowym stanie faktycznym żaden z powyższych przepisów nie został naruszony. Odnotowano, że wszystkie informacje na temat Warsaw Comic Con są prawdziwe i łatwo dostępne do weryfikacji dla każdego konsumenta. Nie mogą one tym samym wprowadzać nikogo w błąd, skoro podany został sposób weryfikacji tych danych. Wskazano wreszcie, w oparciu o proste porównanie oficjalnych informacji różnych imprez, iż Warsaw Comic Con faktycznie jest największym festiwalem popkulturalnym w Polsce.

Skarżona reklama nie nadużywa zaufania odbiorcy, skoro odwołuje się do weryfikowalnych, prawdziwych danych. W szczególności nie wykorzystuje ewentualnego braku doświadczenia lub wiedzy konsumenta, który dotychczas w Polsce nie miał okazji do zapoznania się z imprezą o tak szerokiej tematyce.

Przedmiotowa skarga w całości nie zasługuje zatem na uwzględnienie. W związku z powyższym wnosimy jak na wstępie” – pisownia oryginalna

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający wziął pod uwagę fakt, że przedmiotem reklamy była to pierwsza edycja festiwalu i organizator festiwalu rozpowszechniając reklamę przed odbyciem się festiwalu nie miał możliwości zapewnienia, że będzie to „Największy festiwal popkulturalny w Polsce”.

Zespół Orzekający uznał, że przedmiotowa reklama posługując się hasłami zawierającymi stwierdzenia kategoryczne: „Największy festiwal popkulturalny w Polsce”, na poparcie których nie zostały przedłożone badania, narusza Kodeks Etyki Reklamy poprzez wprowadzanie konsumentów w błąd.

Zespół Orzekający wskazał, iż Skarżony nie przedstawił badań, które uprawniają do sformułowania zaskarżonego stwierdzenia oraz, że nie jest uprawnione zawieranie tak kategorycznych twierdzeń w reklamach, o ile nie zostaną one poparte badaniami, które byłyby udostępnione odbiorcom reklamy (wraz z opisem metodyki badania) w celu ich ewentualnej weryfikacji. Zespół Orzekający podkreślił, że użyte w reklamie dane muszą wskazywać źródło oraz nie mogą być używane w sposób wprowadzający w błąd. Dane muszą być prezentowane w sposób poprawny metodologicznie. Prezentacja danych statystycznych musi w szczególności uwzględniać reguły wnioskowania statystycznego, w tym zjawiska błędu statystycznego.

Zespół Orzekający zalecił szczególną ostrożność w stosowaniu w reklamach określeń superlatywnych typu: „największy”, „najlepszy” .

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit c) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2014r., Stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.

 

Zdanie odrębne do Uchwały Nr ZO 89/17
z dnia 12 października 2017 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt: K/98/17

 

Członek Zespołu Orzekającego Pan Bohdan Pawłowicz, który zgłosił votum separatum, stwierdził, iż jakkolwiek wydaje się zasadne zalecenie szczególnej ostrożności w przypadku formułowania przekazów reklamowych z zastosowaniem przymiotników typu „największy”, „najlepszy”, „najpopularniejszy” i w tym zakresie należy Skarżonemu zwrócić uwagę na większą staranność komunikatów, to jednak biorąc pod uwagę przytoczone przez Skarżonego argumenty oraz stosunkowo niską szkodliwość społeczną skarżonego przekazu nie dostrzega naruszenia norm obyczajowych zasługujących na kategoryczne potępienie.