Uchwała Nr ZO 60/15 w sprawie reklamy firmy Polkomtel Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 60/15
z dnia 21 kwietnia 2015 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt:
K/198/14/01-08

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Andrzej Garapich – przewodniczący,
2) Krystyna Jarosz – członek,
3) Magdalena Toczyska-Kasprzak – członek,

na posiedzeniu w dniu 21 kwietnia 2015 roku, po rozpatrzeniu skarg o sygnaturze akt K/198/14/01-08 złożonych, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumentów (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie telewizyjnej firmy Polkomtel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony)

postanawia uznać, że reklama narusza normy Kodeksu Etyki Reklamy.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęły skargi o sygn. K/198/14/01-08
Przedmiotem skarg była reklama usług telekomunikacyjnych.

Skarżący w prawidłowo złożonych skargach podnieśli, iż:

„opis reklamy: reklama pokazuje misia, który podpalając świeczką swoje gazy, podpala choinkę świąteczną. Po czym wylewa na nią alkohol, po którym choinka pali się doszczętnie.
Treść skargi: reklama narusza pkt IV. KER REKLAMA SKIEROWANA DO DZIECI I MŁODZIEŻY Art. 23 Reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może zawierać treści stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa.”.

„opis reklamy: Reklama dotyczy nowej oferty dla młodych “Plush na kartę” – bez konsekwencji. W reklamie ludzie gromadzą się w atmosferze wigilijnej przy choince i misiu wpada na pomysł, żeby pochwalić się przed nimi pewnym chwytem polegającym na uwolnieniu gazów jelitowych w połączeniu z ogniem. Choinka zaczyna płonąć, misiu chcąc ją ugasić polewa ją łatwopalną substancją i choinka zajmuje się ogniem.
Treść skargi: Dzień dobry,
postanowiłam zwrócić się do Państwa w kwestii najnowszej reklamy plusa (plush na kartę) z misiem i choinką w roli głównej. Uważam, że reklama narusza zasady etyki społecznej i jest “niesmaczna”. Jej nieobyczajowość przejawia się brakiem szacunku dla symboli świątecznych (choinka), która płonie na skutek wydzielonych gazów jelitowych wchodzących w reakcję z ogniem. Daje to zdecydowanie zły przykład dla młodzieży oraz małych dzieci. Uprzejma prośba o przyjrzenie się sprawie. Reklama jest najprościej mówiąc głupia. Nie chcę, aby polska młodzież brała przykład z tego zachowania.”

„opis reklamy: Pluszowy miś przy ludziach podpala swoje pierdnięcie.
Treść skargi: Reklama jest ordynarna, dzieci i młodzież pewnie juz naśladują to okropne zachowanie.”

„opis reklamy: Niesmaczne. Pluszowy mis podpalajacy choinke pierdzac. Nie wiem do kogo ta reklama jest skierowana, chyba tylko dzieci moze to zainteresowac. A jesli to dzieci sa odbiorcami to jest mi wstyd i przykro, ze marketing i reklama upadly tak nisko. Wydawalo mi sie, ze przyzwoity poziom w reklamie jest iczywisty. A ten ppuerdzacy pluszak mnie rozczarowuje za kazdym razem. Mam nadzieje ze dzieci nie uznaja tego za zabawne.
Treść skargi: Jak powyzej. Ouszczajacy gazy pluszak jest zenujacy, niesmaczny i przekazuje jakies wypaczone wzorce zachowan. Niski poziom, prostactwo. Upadek reklamy w moim odczuciu.”

„opis reklamy: Reklama Plush w której miś puszcza “bąka”, którego podpala i od którego zajmuje się choinka, którą następnie gasi mocnym alkoholem.
Treść skargi: Reklama Plush w której miś puszcza “bąka”, którego podpala i od którego zajmuje się choinka jest moim zdaniem niestosowna i daje zły przykład młodzieży, do której jest głównie kierowana. Proszę o szybką interwencję i zablokowanie jej dalszej emisji”

„opis reklamy: Reklama pokazuje pluszowego misia który puszczając gazy i podpalając je powoduje pożar świątecznej choinki.
Treść skargi: Reklama przekracza granice dobrego smaku.
Reklama promuje nie wprost picie alkoholu i niestosowne zachowanie pod jego wpływem.
Reklama promuje wątpliwe moralnie wzorce zachowań.
Reklama buduje skojarzenie pomiędzy piciem alkoholu a dobra zabawa i dobrym humorem.
Skąd wiadomo że to alkohol? Po polaniu choinki ogień zamiast zgasnąć zaczyna palić się bardziej.”

„opis reklamy: Reklama pokazuje pluszowego misia który puszczając gazy i podpalając je powoduje pożar świątecznej choinki.
Treść skargi: cyklicznie – w każdej powtarzająca się reklamie … sylwetka misia pluszowego … “pierdzącego”na choinkę!!!Cudowna wręcz reklama, ze wstydem jednak przyznaję , że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji “pierdzi w stołek” wzorem Państwowej Komisji Wyborczej”. Jest to reklama budząca obrzydzenie każdej normalnej polskiej rodziny, ale nie moim zadaniem jest dochodzenie – ile za nią zapłacono oficjalnie, a ile być może „ aby przeszła . Pozdrawiam.”

„produkt: Reklama sieci komórkowej PLUSH CHOINKA
opis reklamy:
Treść skargi: Ta reklama nadaje się moim zdaniem do zgłoszenia skargi do KRRiT. Bo co ma myśleć dziecko, które ją ogląda ? Ma puścić bąka, podpalić sobie przy tym pupę i polać choinkę substancją łatwopalną??? Miało być śmiesznie, a wyszło tandetnie i niebezpiecznie https://www.youtube.com/watch?v=kPSJGS5e-PY Uważa m, że takie reklamy powinny być emitowane po 22.00 albo w ogóle zakazane. Dlatego proszę o zapoznanie się z tą reklamą i wydanie opinii w tej sprawie.” – pisownia oryginalna

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.
Arbiter-referent wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z dobrymi obyczajami (art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy) oraz zarzucił, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.
Wniósł także o uznanie reklamy za niezgodną z art. 23 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „Reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może zawierać treści stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa.”.
Arbiter-referent poinformował również, że zgodnie z art. 32 Kodeksu Etyki Reklamy „Przepisy zawarte w art. 22-31 stosuje się odpowiednio również do reklam, które nie są bezpośrednio skierowane do dzieci, jednak dzieci są ich odbiorcami ze względu na formę oraz miejsce i sposób prezentowania reklam. Dotyczy to w szczególności reklam emitowanych w telewizji w sąsiedztwie audycji dla dzieci, reklam wyświetlanych w kinach przed seansami filmów dla dzieci oraz reklamy zewnętrznej.”.

Skarżony nie uczestniczył w posiedzeniu.
Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę o następującej treści:

„ODPOWIEDŹ SKARŻONEGO na skargi konsumenckie o sygn.: K/198/14, przesłane za zawiadomieniem Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy z dnia 12 marca 2015 r.
W imieniu Polkomtel Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, w oparciu o załączone pełnomocnictwo, przedstawiam odpowiedź na skargi konsumenckie o sygnaturze wskazanej powyżej i wnoszę o:
1) umorzenie postępowania, względnie oddalenie skarg w całości;
2) umożliwienie Skarżonemu udziału w posiedzeniu Komisji Etyki Reklamy
i przedstawienia podczas tego posiedzenia dodatkowego stanowiska w sprawie.
Uzasadnienie
1. Niedopuszczalność skargi i jej rozpoznania przez Komisję Etyki Reklamy
W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę na fakt, że Kodeks Etyki Reklamy jest przejawem samoregulacji i nie zawiera przepisów prawa powszechnie obowiązującego. W art. 1 ust.2 Kodeksu wprost wskazano, iż „Kodeks nie stanowi zbioru norm zastępujących bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa, a jedynie zawiera zbiór zasad nakładających na podmioty nim objęte dodatkowe ograniczenia, niezależnie od obowiązujących przepisów prawa.”.
Polkomtel Sp. z o.o. nie jest sygnatariuszem Kodeksu, nigdy nie zobowiązywała się również do jego stosowania. Bezpodstawne jest więc czynienie Polkomtel Sp. z o.o. zarzutu, że naruszyła Kodeks, którego nie miał obowiązku stosować.
Oczywistym jest przy tym, że akty samoregulacji (np. kodeksy dobrych praktyk), takie jak m.in. Kodeks Etyki Reklamy, wiążą tylko podmioty, które zobowiązały się je stosować.
Co więcej, przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie zawierają sankcji nawet za niestosowanie się do takich kodeksów dobrych praktyk przez podmioty, które zobowiązały się je przestrzegać. Sankcjonowane jest wyłącznie nieprzestrzeganie kodeksu dobrych praktyk, do którego przedsiębiorca dobrowolnie przystąpił, jeżeli przedsiębiorca ten informuje w ramach praktyki rynkowej, że jest związany kodeksem dobrych praktyk – jako zakazana praktyka rynkowa stanowiąca działanie wprowadzające w błąd (art. 5 ust. 2 pkt 4) ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym; Dz.U Nr 171, poz. 1206).
Biorąc powyższe pod uwagę niedopuszczalne jest ocenianie działań Polkomtel Sp. z o.o. jako naruszających postanowienia Kodeksu Etyki Reklamy. Polkomtel Sp. z o.o. nie będąc związana Kodeksem nie mogła go naruszyć.
2. Stanowisko merytoryczne odnośnie skargi
Z daleko posuniętej ostrożności procesowej, Skarżony uważa, że skargi są bezpodstawne a kwestionowana reklama nie naruszałaby postanowień Kodeksu Etyki Reklamy, nawet w sytuacji gdyby Skarżony musiał stosować się do postanowień Kodeksu.
Z informacji zawartych w zawiadomieniu wynika, że Arbiter-referent wniesie o uznanie reklamy za sprzeczną z następującymi artykułami Kodeksu Etyki Reklamy:
=> Art. 2 ust. 1 – Działania objęte postanowieniami Kodeksu będą wykonywane z należytą starannością, zgodnie z dobrymi obyczajami, prowadzone w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji;
=> Art. 23 – Reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może zawierać treści stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa;
=> Art. 24 – Stosownie do treści art. 8 i art. 10 reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może wprowadzać w błąd poprzez wykorzystywanie ich naturalnej ufności i braku doświadczenia.
W zawiadomieniu brak jest jednak jakiegokolwiek uzasadnienia do takiego zakwalifikowania reklamy przez Arbitra-referenta. Arbiter-referent poprzestał jedynie na wskazaniu przepisów KER, które rzekomo reklama narusza.
Odnosząc się do zarzutu z art. 2 ust. 1 KER, wskazać w pierwszej kolejności należy, że kwestionowanej reklamy nie można uznać za działanie objęte postanowieniami KER. Jak podniesiono powyżej, Polkomtel Sp. z o.o. nie zobowiązała się do stosowania i nie stosuje w swojej działalności KER, stąd też żadne jej działanie nie może być oceniane przez pryzmat postanowień KER. Pozostałe postanowienia KER również nie wiązały Polkomtel Sp. z o.o. oraz nie zostały naruszone.
Odnosząc się do treści skarg na reklamę oferty „Plush na kartę” wskazać należy, że zawierają one dość subiektywny opis reklamy i nieuzasadnione zarzuty. Skarżony nie zgadza się z interpretacją reklamy dokonywaną przez autora/autorów skarg.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że Plush to marka dla ludzi młodych, także młodych duchem, którzy – jak wynika z badań – traktują świat z przymrużeniem oka, na bok odkładając poprawność polityczną, dobre maniery i „co ludzie powiedzą”. Podobnie jak misiek Plush – bohater spotu – nie traktują otaczającego świata ze śmiertelną powagą. Reklama nie jest skierowana do dzieci.
Reklamowy misiek jest postacią, która ma dystans do siebie i nie bierze wszystkiego wokół aż tak bardzo na serio i dosłownie, jak tropiciele afer i podtekstów. Konwencja reklamowa marki od początku oparta była na stosowaniu żartu.
Reklama skierowana jest od osób z określonym poczuciem humoru, dystansem do siebie, potrafiącymi odróżnić żart z wypchanym misiem w roli głównej od realnej sytuacji. Wszystkie sytuacje przedstawione w reklamach Plush są w charakterze żartobliwym, „wzięte w nawias”.
Przeciętny odbiorca nie potraktuje reklamy „w całości” na serio. To są anegdoty mające dostarczyć tylko i wyłącznie rozrywki a przy okazji informacji o ofercie. Reklamy te nie służą promocji żadnych postaw, raczej stanowią ich odzwierciedlenie – w dodatku w krzywym zwierciadle. Nie chcemy tym spotem kształtować postaw i wzorców zachowań. Trudno wyobrazić sobie, by widz, który obejrzy spoty z Plushem połknął smartfona, wypił wodę z akwarium, czy zaczął seplenić tylko dlatego, że tak robi niegrzeczny miś.
Do autora/autorów skarg należałoby zaapelować o większy dystans.
Oczywiście nie każdy klient ma takie samo poczucie humoru ale reklamy powinny być oceniane z punktu widzenia tzw. modelowego przeciętnego odbiorcy, tj. przez pryzmat modelu konsumenta wyedukowanego, rozważnego, krytycznego, świadomego swych praw. Model ten został ukształtowany przez orzecznictwo sądów europejskich, w szczególności Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i przejęty do porządku prawnego państw Unii Europejskiej, w tym polskiej ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. W ustawie tej „przeciętny konsument” jest definiowany bowiem jako konsument, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny. Taki model odbiorcy jest stosowany również na gruncie innych przepisów, w tym ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dokonanie oceny reklamy z punktu widzenia tak określonego modelowego odbiorcy, jeszcze bardziej wyklucza możliwość jej odbioru w sposób opisany w skargach.
Dodać należy, że ocenianie reklamy przez pryzmat każdego a nie modelowego odbiorcy skutkowałoby tym, że żadna reklama nie byłaby akceptowalna – zawsze znalazłby się ktoś lub jakaś grupa, której konwencja lub treść reklamy by nie odpowiadała.
Obiektywnie oceniając, kwestionowana reklama nie może więc zostać uznana za działanie nie wykonane z należytą starannością, zgodnie z dobrymi obyczajami, prowadzone w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji. Reklama nie była skierowana do dzieci. Nie zawierała również treści stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa. Reklama nie wprowadzała też w błąd, tym bardziej poprzez wykorzystanie ufności i braku doświadczenia dzieci lub młodzieży. Nie można więc uznać reklamy – abstrahując od podniesionych wyżej zarzutów formalnych – za naruszającą art. 2 ust. 1, art. 23 i art. 24 KER.

Dodatkowe stanowisko zostanie przedstawione podczas posiedzenia Komisji.
3. Podsumowanie
Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, zarówno z przyczyn formalnych wskazanych w pkt. 1 uzasadnienia, jak i merytorycznych wskazanych w pkt. 2 uzasadnienia, w szczególności stawiane reklamie zarzuty są chybione.
W związku z powyższym wnoszę jak w petitum niniejszego pisma.” – pisownia oryginalna

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający uznał, że przedmiotowa reklama narusza art. 23 w związku z art. 32 Kodeksu Etyki Reklamy. Zdaniem Zespołu Orzekającego przedmiotowa reklama zawiera treści stwarzające zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa dzieci i młodzieży. W opinii Zespołu Orzekającego reklama zachęca do niebezpiecznych zachowań.
Zespół Orzekający dopatrzył się również w przedmiotowej reklamie naruszenia art.2 ust.1 Kodeksu Etyki Reklamy. Zdaniem Zespołu Orzekającego reklama nie była powadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami. W opinii Zespołu Orzekającego reklama promuje negatywne wzorce zachowań.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit c) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2014 r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.