Uchwała Nr ZO 117/15 w sprawie reklamy firmy Orange Polska S.A.

Uchwała Nr ZO 117/15
z dnia 26 sierpnia 2015 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt:
K/77/15

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Zofia Sanejko – przewodnicząca,
2) Krystyna Jarosz – członek,
3) Joanna Łodygowska – członek,

na posiedzeniu w dniu 26 sierpnia 2015 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/77/15 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie telewizyjnej firmy Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony)

postanawia oddalić skargę.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/77/15
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna usług telekomunikacyjnych.

Skarżąca w prawidłowo złożonej skardze podniosła, iż:
„opis reklamy: Matka czterech chłopców zostawia ich pod opieką znajomej. Umawiają się, że będą w kontakcie. Po jakimś czasie dzieci zachowują się niegrzecznie i opiekująca się nimi znajoma mamy myśli nad sposobem okiełznania ich. Kiedy wraca matka, w domu panuje spokój i cisza, a znajoma jest zrelaksowana. Mama chłopców jest zaskoczona. Znajoma wyjaśnia, że zapewniła chłopcom zajęcie – komputer, telewizję. Dodaje, że w końcu sama wychowała czwórkę dzieci . Hasło brzmi: “Liczy się to, co ważne dla Ciebie”
Treść skargi: Reklama sugeruje, jakoby dobrym i słusznym sposobem na wychowanie dzieci było zapewnienie im swobodnego dostępu do nowoczesnych technologii. Postawę taką prezentuje “doświadczona” matka ze znanego serialu, grana przez Małgorzatę Kożuchowską, która cieszy się zaufaniem publicznym i sympatią widzów, co dodatkowo może utwierdzać odbiorców w przekonaniu, że taki sposób wychowywania (czy raczej chowania) dzieci jest dobry, a nawet pożądany i nowoczesny. Reklama jednoznacznie sugeruje, że rodzice powinni mieć “święty spokój” i nowoczesne technologie doskonale go im zapewnią. Jako osoba pracująca z dziećmi mającymi zaburzenia zachowania, deficyty uwagi, opóźniony rozwój mowy itp., wiem, jak zgubne może być oddziaływanie telewizji, komputera, gier itp. na rozwój dziecka, zwłaszcza jeśli dzieci są poddawane ich wpływowi wiele godzin dziennie. Nie można w mediach publicznych wmawiać rodzicom, że tak łatwy sposób na spędzanie wolnego czasu przez dzieci jest korzystny, a ponadto zapewni dorosłym czas dla siebie. Media powinny promować raczej rodzinne, wspólne spędzanie czasu, zabawy na świeżym powietrzu i rozwijanie zainteresowań. Choć rozumiem, że media są częścią naszego życia i nie neguję ich użytkowania jako takich, sprzeciwiam się przekazowi tej reklamy. Jako matka i pedagog-logopeda wiem, że zdecydowanie nie telewizja i tablet uczą dzieci koncentracji uwagi, umiejętności społecznych i nie one wspierają ich rozwój, ale aktywne spędzanie czasu z dziećmi i budowanie z nimi więzi.”. – pisownia oryginalna

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.
Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy, z uwagi na to, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami.
Wniósł także o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 25 Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „reklamy skierowane do dzieci lub młodzieży muszą uwzględniać stopień ich rozwoju oraz nie mogą zagrażać ich fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu dalszemu rozwojowi.”.
Arbiter-referent poinformował również, że zgodnie z art. 32 Kodeksu Etyki Reklamy, „przepisy zawarte w art. 22-31 stosuje się odpowiednio również do reklam, które nie są bezpośrednio skierowane do dzieci, jednak dzieci są ich odbiorcami ze względu na formę oraz miejsce i sposób prezentowania reklam. Dotyczy to w szczególności reklam emitowanych w telewizji w sąsiedztwie audycji dla dzieci, reklam wyświetlanych w kinach przed seansami filmów dla dzieci oraz reklamy zewnętrznej.”.
Skarżony uczestniczył w posiedzeniu. Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę o następującej treści:
„Szanowni Państwo, działając w imieniu Orange Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, Al. Jerozolimskie 160, Warszawa, wpisanej do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000010681, posiadającej numer NIP 526-02-50-995 oraz REGON 012100784, z pokrytym w całości kapitałem zakładowym wynoszącym 3.937.072.437 złotych (dalej zwaną „Orange”) (pełnomocnictwo w załączeniu) w odpowiedzi na Państwa pismo z dnia 30 lipca 2015 r. otrzymane przez Orange dnia 5 sierpnia 2015 r. dotyczące skargi konsumenckiej na reklamę Orange wnoszę o oddalenie powyższej skargi w całości z uwagi na brak naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy.
W przedmiotowym piśmie podniesiono, że do Biura Rady Reklamy wpłynęła skarga konsumencka (dalej zwana „Skargą”) na reklamę Orange emitowaną 18 kwietnia 2015 roku w telewizji na kanale TVP ABC o godzinie 20.00 dotyczącą usług dostępu do internetu, telewizji, telefonu komórkowego oraz stacjonarnego oferowanych w ramach Pakietu Rodzinnego (dalej zwana „Reklamą”).
W piśmie wskazano, że arbiter-referent wniesie o uznanie reklamy za sprzeczną z artykułami 2 oraz 25 w związku z artykułem 32 Kodeksu Etyki Reklamy (dalej zwanego „Kodeksem”). Przepisy te wskazują, że działania objęte postanowieniami Kodeksu będą wykonywane z należytą starannością, zgodnie z dobrymi obyczajami, prowadzone w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, a reklamy skierowane do dzieci i młodzieży oraz reklamy, które nie są do nich bezpośrednio skierowane, jednak dzieci są ich odbiorcami ze względu na formę, miejsce i sposób ich prezentowania, muszą uwzględniać stopień ich rozwoju oraz nie mogą zagrażać ich fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu dalszemu rozwojowi.
Skarżąca zarzuca, iż Reklama „sugeruje, jakoby dobrym i słusznym sposobem na wychowanie dzieci było zapewnienie im swobodnego dostępu do nowoczesnych technologii”. Postawę taką ma prezentować Małgorzata Kożuchowska grająca matkę ze znanego serialu, która cieszy się – w opinii Skarżącej – zaufaniem publicznym i sympatią widzów. Zdaniem Skarżącej przedmiotowa reklama “jednoznacznie sugeruje”, że rodzice powinni mieć „święty spokój” który mogą zapewnić im nowoczesne technologie. Skarżąca podnosi również, iż nie można w mediach publicznych wmawiać rodzicom, że tak łatwy sposób na spędzanie wolnego czasu przez dzieci jest korzystny.
Powyższe zarzuty są bezzasadne.
Reklama nawiązuje do emitowanego w telewizji publicznej serialu „Rodzinka.pl”. „Rodzinka.pl” jest serialem komediowym, który – zgodnie z opisem zawartym na stronie internetowej telewizji publicznej – „żartobliwymi scenkami komentuje i puentuje problemy współczesnej rodziny”. W swoim założeniu serial ten nie jest programem edukacyjnym ani o charakterze poradnikowym, a zachowanie bohaterów, ich metody radzenia sobie z problemami oraz metody wychowawcze są często niekonwencjonalne oraz dalekie od modelu podręcznikowego. Niemniej jednak, należy zwrócić uwagę, że serial ten jest emitowany na antenie telewizji publicznej, której programy mają m.in. kierować się odpowiedzialnością za słowo, sprzyjać swobodnemu kształtowaniu postaw obywateli, służyć umacnianiu rodziny i kształtowaniu się postaw prozdrowotnych (art. 21 ust. 2 Ustawy z dnia 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji). Fakt obecności programu na antenie telewizji publicznej od prawie 5 lat jest potwierdzeniem, że zarówno Rada Programowa TVP jak i widzowie rozpoznają i doceniają rozrywkową konwencję serialu i nie podzielają opinii, iż serial ten oraz zachowanie bohaterów godzą w wartości promowane w telewizji publicznej.
Reklama nawiązuje do powyższego serialu oraz do jego żartobliwego charakteru. Przedstawiona w niej sytuacja jest traktowana z dużym przymrużeniem oka i jest osadzona w konwencji komediowej, z celowym przejaskrawieniem niektórych elementów. Celem reklamy jest przekazanie widzom informacji o szerokiej gamie usług świadczonych przez Orange w ramach Pakietu Rodzinnego. Reklama nie ma na celu propagowania jakiegokolwiek modelu wychowawczego. Nie aspiruje też ani nie udaje programu o charakterze edukacyjnym lub naukowym, co jest dodatkowo podkreślone przez jej lekki i komediowy charakter. Mając na uwadze popularność serialu „Rodzinka.pl”, do którego Reklama nawiązuje oraz przyjęty obecnie model konsumenta świadomego i rozważnego, który nie przyjmuje reklam bezkrytycznie, przedstawiony w Reklamie humor sytuacyjny oraz przerysowanie postaci i ich zachowań jest zrozumiałe dla przeciętnego odbiorcy. Eliminuje to więc ryzyko traktowania przez odbiorców Reklamy jako programu o wychowaniu dzieci o charakterze instruktażowym lub edukacyjnym.
Przedmiotowa Skarga jest wyrazem indywidualnego odbioru i postrzegania Reklamy przez Skarżącą. Nie negując prawa do wyrażania własnych poglądów i formułowania opinii, należy zaprzeczyć jakoby Reklama rzeczywiście “sugerowała”, jaki jest dobry i słuszny sposób na wychowanie dzieci. Tym bardziej Reklama nie próbuje „wmawiać rodzicom” jak mają postępować oraz wychowywać swoje dzieci. Jak wskazano powyżej, celem Reklamy, co jest oczywiste dla przeciętnego odbiorcy, jest przekazanie informacji o usługach Orange i ich promocja. Przeciętny konsument będący odbiorcą setek komunikacji marketingowych każdego dnia jest w dużym stopniu świadomy wykorzystywanych w komunikacji narzędzi taki jak żart lub zaskoczenie i nie przyjmuje oglądanego przekazu bezkrytycznie. Odmienna interpretacja Reklamy przez Skarżącą jest wynikiem indywidualnych opinii i czynników, jednak nie może ona stanowić podstawy do zarzucania Orange naruszenia zasad Kodeksu.
Jednocześnie należy wskazać, iż ukazanie bohaterów Reklamy korzystających w wolnym czasie z nowoczesnych technologii, tj. telewizji oraz internetu, nie powinno być oceniane jako zagrażające rozwojowi dzieci lub młodzieży, niezgodne z dobrymi obyczajami lub z innego powodu naganne. Zaprzeczanie lub negowanie obecności nowoczesnych technologii w codziennym życiu byłoby zafałszowywaniem rzeczywistości. Nowoczesne technologie stały się nieodłącznym elementem naszego życia i, jeżeli są odpowiednio wykorzystywane, mogą stanowić jeden ze sposobów poznawania świata, pogłębiania wiedzy i rozwijania zainteresowań zarówno przez dorosłych jak i dzieci.
Należy też zwrócić uwagę na sposób korzystania z nowoczesnych technologii przedstawiony w Reklamie – Reklama promuje korzystanie z nielimitowanych połączeń telefonicznych na rozmowy i pozostanie w kontakcie z członkami rodziny, bohaterowie korzystają z internetu oraz telewizji po serii innych dziecięcych zabaw i aktywności (w tym bieganie, skakanie, zabawy z piłką, bitwa na poduszki) oraz robią to pod nadzorem dorosłego. Ponadto usługa dostępu do internetu promowana w Reklamie to „Bezpieczna Neostrada”, czyli internet z usługą bezpiecznego dostępu oferowaną przez Orange. Powyższe potwierdza, iż pomimo żartobliwego charakteru Reklamy, jest ona prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami i w żadnym stopniu nie zagraża rozwojowi dzieci lub młodzieży.
Biorąc pod uwagę powyższe, z uwagi na niezasadność zarzutów podnoszonych w Skardze, wnoszę o oddalenie Skargi w całości.” – pisownia oryginalna.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia norm Kodeksu zarzucanych przez Skarżącą.
Zespół Orzekający uznał, że reklama nie zagraża fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu dalszemu rozwojowi dzieci lub młodzieży.
Zdaniem Zespołu Orzekającego reklama była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z dobrymi obyczajami i nie promuje negatywnych wzorców zachowań. Zespół Orzekający zwrócił uwagę na żartobliwy charakter reklamy, która nawiązuje do popularnego serialu komediowego.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2014r., Stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.