Uchwała Nr ZO 21/18 w sprawie reklamy radiowej Media Markt

Uchwała Nr ZO 21/18
z dnia 1 lutego 2018 roku
Zespołu Orzekającego
w sprawie sygn. Akt:
K/218/17

 

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Monika Masewicz – przewodnicząca,
2) Krystyna Jarosz – członek,
3) Maciej Korobacz – członek,

na posiedzeniu w dniu 1 lutego 2018 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/218/17 złożonej, na podstawie pkt 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko reklamie radiowej Media Markt Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony)

postanawia oddalić skargę.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/218/17.

Przedmiotem skargi była reklama radiowa MediaMarkt.

Skarżąca w prawidłowo złożonej skardze podniosła, iż:

„Znani wszystkim bohaterowie bajki «Tytus, Romek i Atomek» rozmawiają między sobą. Jeden z nich jest wyjątkowo miły. Drugi jako powodu tego stanu podaje «dodanie mu do banana » pigułki uroku osobistego.
Wydaje mi się, ze wykorzystanie jako elementu reklamy dodawania do czegokolwiek (w tym wypadku jedzenia) jakichkolwiek pigułek jest bardzo szkodliwe społecznie. Po pierwsze umniejsza to randze problemu jakim jest dostawanie pigułek gwałtu do napojów, poprzez obracanie tego w żart. Już samo to wydaje mi się szokujące. Po drugie, takie lekkie zaprezentowanie może spowodować niepożądane zachowania u mniej świadomych odbiorców jakimi są dzieci. Proszę sobie wyobrazić sytuacje w której dziecko, kierowane wzorem z reklamy, dorzuca rodzicom do jedzenia przypadkowy lek (np. Na serce) wyobrażając sobie, że jest to „tabletka uroku osobistego”. – pisownia oryginalna.

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.

Arbiter-referent wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z dobrymi obyczajami (art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy) oraz zarzucił, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej oraz zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.

Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, z uwagi na to, że „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.”.

Ponadto zarzucił niezgodność reklamy z art. 23 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może zawierać treści stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa”.

Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 24 Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może wprowadzać w błąd poprzez wykorzystywanie ich naturalnej ufności i braku doświadczenia”. Ponadto, arbiter-referent poinformował, że zgodnie z art. 32 Kodeksu Etyki Reklamy „przepisy zawarte w art. 22-31 stosuje się odpowiednio również do reklam, które nie są bezpośrednio skierowane do dzieci, jednak dzieci są ich odbiorcami ze względu na formę oraz miejsce i sposób prezentowania reklam. Dotyczy to w szczególności reklam emitowanych w telewizji w sąsiedztwie audycji dla dzieci, reklam wyświetlanych w kinach przed seansami filmów dla dzieci oraz reklamy zewnętrznej”.

Skarżony uczestniczył w posiedzeniu.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę o następującej treści:

„ODPOWIEDŹ NA SKARGĘ KONSUMENCKĄ DOTYCZĄCĄ REKLAMY RADIOWEJ MEDIAMARKT «TYUS ROMEK I A’TOMEK»

Działając w imieniu Media Markt Polska Sp. z o o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej «MediaMarkt»), na podstawie udzielonego mi pełnomocnictwa, którego kopię załączam do niniejszej odpowiedzi, w związku z otrzymaną za pośrednictwem poczty e-mail w dniu 19 grudnia 2017 r. skargą konsumencką w przedmiocie reklamy radiowej MediaMarkt «Tytus, Romek i ATomek» (dalej «Skarga»), niniejszym przedstawiam stanowisko mojego Mocodawcy.

Przedmiotowa skarga konsumencka dotyczy reklamy MediaMarkt, która zgodnie z informacjami podanymi przez osobę wnoszącą skargę (dalej «Skarżący») była emitowana w dniu 28 listopada 2017 r. o godzinie 7:38 w Programie Trzecim Polskiego Radia. W tym miejscu przedstawiam treść reklamy radiowej, będącej przedmiotem niniejszego postępowania:

TYTUS: Cześć, cześć, cześć. Chciałem Wam opowiedzieć jak bardzo troszczymy się o naszych klientów. Ja dajmy na to np. mam tutaj pseudonim Tytus-troszczytus.

ROMEK: A’Tom, jak sprawiłeś, że Tytus stał się jakiś taki sympatyczny.

ATOM: Podaję mu w bananach pastylkę uroku osobistego

TYTUS: Od tygodnia.

Skarżący zarzuca ww. reklamie szkodliwość społeczną [«dodawanie do czegokolwiek (w tym wypadku jedzenia) jakichkolwiek pigułek»] oraz negatywny wpływ na «mniej świadomych odbiorców jakimi są dzieci».

W imieniu mojego Mocodawcy oświadczam, że obydwa postawione w treści skargi zarzuty, należy uznać za całkowicie bezpodstawne i nieuzasadnione, zaś reklama, której dotyczy niniejsze postępowanie nie narusza przepisów prawa ani norm wynikających z zasad etyki reklamy. Biorąc pod uwagę powyższe wnoszę o oddalenie skargi.

UZASADNIENIE

I. ZARZUT SZKODLIWOŚCI SPOŁECZNEJ («DODAWANIA DO CZEGOKOLWIEK (W TYM WYPADKU JEDZENIA) JAKICHKOLWIEK PIGUŁEK»).

Odpowiedź dotyczącą pierwszego zarzutu – rzekomej szkodliwości społecznej spożywania i łączenia pastylek z innymi produktami – należy zacząć od uwagi, że w reklamie nie pojawia się określenie «pigułka», jak podnosi w swojej skardze Skarżący, lecz słowo «pastylka». To rozróżnienie jest niezwykle istotne w kontekście zrozumienia i oceny przedmiotowej reklamy. Poczynając od etymologii słowa «pastylka», według elektronicznego słownika PWN, pastylka to 1. «mały, płaski lub wypukły krążek sprasowanego leku w proszku», 2. «cukierek o takim kształcie» (Słownik Języka Polskiego, Polskie Wydawnictwo Naukowe PWN, wydanie elektroniczne, wersja z dnia 4 stycznia 2018 r„ strona: https://siD.Dwn. Dl/siD/pastvlka:2498735.html). Z kolei Wielki Słownik Wyrazów Bliskoznacznych PWN, za synonim słowa «pastylka» podaje m.in. « draże, drażetki, żelki, granulki, kapsułki» (Słownik Wyrazów Bliskoznacznych, Polskie Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008 r.). Rozpatrując ewentualną szkodliwość społeczną reklamy, należy odnieść się nie tylko do dogmatów, ale przede wszystkim do norm pozaprawnych, takich jak osadzenie reklamy w realiach, odniesienie reklamy do konkretnych zachowań z życia wziętych. Warto zwrócić uwagę, że pastylka stanowi rzecz powszechnie dostępną i spożywaną przez ludzi. Przykładów pastylek, które dopuszczone są do obrotu i spożycia jest bezliku – choćby słodycze lub wyroby podobne, takie jak:  pastylki pudrowe w różnych kolorach, które wśród dzieci cieszą się od lat wielką popularnością (np. sprzedawane dzieciom w formie dziecięcych bransoletek);  pastylki miętowe lub owocowe, zamknięte w małym pudełku, które posiadają niewielką liczbę kalorii;  pastylki o smaku miętowo-czekoladowym, produkowane w Polsce od lat, dobrze kojarzone i cenione.

Odnośnie zarzutu Skarżącego – co do sposobu serwowania pastylki – mojemu Mocodawcy wydaje się on wręcz niedorzeczny. Przedmiotowa reklama odnosi się do standardowych i bezpiecznych sposobów przyjmowania produktów typu pastylka. Trudno bowiem wyobrazić sobie sytuację, że pastylka, która co do zasady spożywana lub podawana jest doustnie, mogłaby być podana w inny sposób tudzież że nie może być spożywana z innymi produktami. Co istotne, połączenie przez Tytusa pastylki z bananem, nie wywołuje u niego negatywnych skutków zdrowotnych. Mój Mocodawca nie może brać odpowiedzialności za subiektywne skojarzenia Skarżącego – spożycia suplementu w formie pastylki uroku osobistego, w połączeniu z ulubionym owocem szympansa, jakim jest banan – z «pigułką gwałtu», która jest narkotykiem i może wywoływać negatywne skutki w postaci narażenia zdrowia lub życia ludzkiego. Zdaniem mojego Mocodawcy jest to zbyt daleko idąca i niesprawiedliwa interpretacja, u podłoża której może leżeć nieznajomość postaci Tytusa, Romka i A’Tomka, bądź niezrozumienie świata komiksu.

II. ZARZUT WPŁYWU REKLAMY NA ZACHOWANIA «U MNIEJ ŚWIADOMYCH ODBIORCÓW JAKIM SĄ DZIECI».

Odnosząc się do drugiego z zarzutów – uczenia dzieci podawania tabletek rodzicom – pragnę zaznaczyć, że przekaz reklamy był zupełnie odmienny, na co Skarżący wydaje się nie zwrócił uwagi. Reklama ma obrazować wysoką jakość obsługi klientów w sklepach MediaMarkt, w których to sklepach ich pracownicy oraz Tytus, Romek i A’Tomek udzielają pomocy, sprzedają, demonstrują produkty. Na marginesie, pragnę zaznaczyć, że to twórcy reklamy – mojemu Mocodawcy – przysługuje prawo swobodnego kształtowania jej treści, w tym wyboru postaci. Wybór bohaterów reklamy tj. Tytusa, Romka i A’Tomka, nie był przypadkowy. Tytus, Romek i A’Tomek to bardzo znana seria komiksowa autorstwa Henryka Jerzego Chmielewskiego wydawana od roku 1957 do dziś, publikowana na łamach młodzieżowej gazety «Świat Młodych», a także w wersji książkowej. Jest to najdłużej ukazująca się polska seria komiksowa. Fabułą tej serii są przyjaciele:

 Tytus de Zoo – główny bohater komiksów, szympans, harcerz, pilot różnych pojazdów, znaleziony w rakiecie. Osobnik towarzyski, pomysłowy, dobroduszny choć psotliwy i prawdziwy obieżyświat;

 Romek – wysoki i szczupły chłopiec, natury nieśmiałej acz złośliwej;

 A’Tomek – niewysoki chłopiec, nieco zarozumiały, miłośnik wierszyków. Poszczególne tomy komiksu przedstawiają ich podróże w rozmaite dziedziny wiedzy, w wymyślnych pojazdach skonstruowanych, a z każdą przygodą bohaterowie prezentowani są w innej roli (Wikipedia, hasło Tytus, Romek i A’Tomek, strona: https://pl. wikioedia. org/wiki/Tytus. Romek i A%E2%80%99Tomek).

W celu zobrazowania charakteru postaci, w Załączniku nr 3, przywołuję kilka scen z komiksu. W tym miejscu pragnę zaznaczyć, że zgodnie z przysługującymi mojemu Mocodawcy prawami, postaci w reklamie powinny odzwierciedlać wygląd zewnętrzny i charaktery postaci. Zatem niejako sposób komunikowania się bohaterów, ich myśli, żarty są wierne oryginałom, a odstąpienie od tej konwencji naruszyłoby prawa twórcy komiksów.

Tytus, Romek i A’Tomek są bohaterami, którzy od ponad pół wieku bawią i edukują dzieci, młodzież i dorosłych, poprzez swój wyimaginowany i nieco zwariowany świat oraz poczucie humoru. Ich szalone pomysły, takie jak «Wyprawa na Wyspy Nonsensu», «Uczłowieczenie Tytusa przez umuzykalnienie» tudzież «Tytus i bzikotki» (Wikipedia, hasło Tytus, Romek i A’Tomek, strona: https://pl. wikioedia. org/wiki/Tytus. Romek i A%E2%80%99Tomek), od zawsze spotykały się z pozytywnym odzewem i sympatią. Nie powinno zatem ulegać wątpliwości, że wykorzystanie przez MediaMarkt postaci Tytusa, Romka i A’Tomka – bohaterów, które wychowało pokolenia dzieci – nie miało na celu zaszczepienia w dzieciach niebezpiecznych pomysłów. Tytus, Romek i A’Tomek są przykładem postaci pozytywnych, które latami kształtowały właściwe postawy i dobre wzorce do naśladowania.

III. PODSUMOWANIE

Reasumując, niezależnie od powyższego wskazuję, że celem reklamy może być promocja towarów, usług, marki itp. Reklama z samej natury ma skłaniać odbiorcę do nabycia towarów lub do zapoznania się z ofertą. Jednym z wyróżniających ją elementów jest perswazja, która odróżnia reklamę od przekazów neutralnych o charakterze wyłącznie informacyjnym. W tym celu reklama posługiwać się może różnego rodzaju środkami stylistycznymi, które mają zwrócić uwagę odbiorcy i przyczynić się do jego decyzji dotyczącej skorzystania z oferty (M. Ożóg, [w:] E. Trapie (red.), Prawo reklamy i promocji, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2007, s. 270). Mając na uwadze powyższe okoliczności należy stwierdzić, że publikując omawianą reklamę, mój Mocodawca nie naruszył w żaden sposób przepisów prawa ani przepisów Kodeksu Etyki Reklamy, powołanych w piśmie Rady Reklamy. Przedmiotowa reklama nie naruszyła w żadnej mierze dobrych obyczajów, ani nie cechuje jej brak odpowiedzialności społecznej. Nie można uznać jej za zawierającą treści szkodliwe, zabronione, niestosowne lub nawołujące do wyrządzenia szkody na zdrowiu lub mieniu osób trzecich. Reklama MediaMarkt korzysta z tradycyjnych i akceptowanych środków wyrazu. W związku z tym wnoszę jak w petitum – o uznanie skargi za bezpodstawną i jej oddalenie.

Załączniki: Załącznik nr 1 – Odpis pełnomocnictwa;

Załącznik nr 2- Wydruk z KRS Media Markt Polska Sp. z o.o.;

Załącznik nr 3 – Wyciąg z komiksu Tytus, Romek i A’Tomek.” – pisownia oryginalna.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy zarzucanych przez Skarżącą. Zespół Orzekający zwrócił uwagę, że przedmiotowej reklamie dochowano należytej staranności.

Zespół Orzekający uznał również, że reklama była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej.

Zespół Orzekający biorąc pod uwagę, iż reklama jest utrzymana w konwencji żartu nie dopatrzył się w reklamie nadużywania zaufania odbiorców i wykorzystywania ich braku wiedzy ani treści stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa czy też treści wprowadzających odbiorców w błąd poprzez wykorzystywanie ich naturalnej ufności i braku doświadczenia. Jednocześnie, Zespół Orzekający zauważył, że dzieci pozostając pod opieką osób dorosłych, powinny być również chronione przed dostępem do leków używanych przez domowników.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit. b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt 50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 4 listopada 2014 r., Stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.