Uchwała Nr ZO 57/12 w sprawie reklamy firmy Digital Alea Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 57/12 z dnia 8 maja 2012 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/08/12

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Wojciech Piwocki — przewodniczący,
2) Agnieszka Tomasik-Walczak — członek,
3) Marek Janicki — członek,

na posiedzeniu w dniu 8 maja 2012 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/08/12 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko Digital Alea Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy prasowej

postanawia oddalić skargę.


2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/08/12.
Przedmiotem skargi była reklama prasowa dodatków na telefon papla.pl.

Skarżąca w prawidłowo złożonej skardze podniosła, iż „zgłaszam wulgarną i seksistowską reklamę aplikacji na telefon komórkowy papla.pl ukazująca sie w ostatnich numerach do najpopularniejszej lubelskiej gazety codziennej „Dziennik Wschodni”. Dodatek ten ukazuje się w piątki. Reklama wszystkie podstawowe punkty kodeksu reklamy, który zakazuje: •dyskryminacji ze względu na płeć, wyznanie czy narodowość •używania elementów zachęcających do aktów przemocy •nadużywania zaufania odbiorcy, jego braku doświadczenia lub wiedzy. Reklama jest tak jawnie poniżająca i promująca nierówność płci, że chyba nie trzeba już rozwijać tych punktów.”.

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.

Wniósł o uznanie reklamy za niezgodną z art. 4 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklamy nie mogą zawierać elementów, które zawierają treści dyskryminujące, w szczególności ze względu na rasę, przekonania religijne, płeć lub narodowość.”.

Wniósł także o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 5 Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „reklamy nie mogą zawierać elementów, które zachęcają do aktów przemocy.”

Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.”.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i uczestniczył w posiedzeniu.

Skarżony poinformował, że z zawiadomienia oraz z załączonej skargi konsumenckiej wynika, iż zarzuty konsumenta dotyczą reklam tapet i serwisów dostępnych przez telefon komórkowy, które można ściągać za pośrednictwem serwisu papla.pl (na stronie www.papla.pl). Przedmiotowe reklamy są zamieszczane głównie w tygodnikach, między innymi zawierających program telewizyjny, bądź innych wydawnictwach (dla kobiet, motoryzacyjnych itp.). Zdaniem skarżącego, reklamy zawierają treści dyskryminujące ze względu na płeć, wyznanie bądź narodowość, używają elementów zachęcających do aktów przemocy oraz nadużywają zaufania odbiorcy, jego braku doświadczenia, tym samym naruszają art. 4, 5 oraz 8 Kodeksu Etyki Reklamy.

Zdaniem Skarżonego, żaden z powyższych zarzutów nie jest zasadny. Skarżony wyjaśnił, że przez dyskryminację rozumie się formę wykluczenia społecznego, objawiającą się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę (np. płeć, tożsamość seksualną, wiek, niepełnosprawność, religię lub przekonania czy pochodzenie etniczne lub rasowe).

Skarżony poinformował, że niektóre z jego usług mają charakter serwisów tylko dla dorosłych, w tym między innymi zawierają treści erotyczne. Powszechnie, we wszystkich treściach o charakterze erotycznym lub zawierających pewne odniesienia do szeroko rozumianej erotyki, podstawową rolę odgrywają kobiety. Dzieje się tak również w reklamach, w tym między innymi promujących rzeczy codziennego użytku (perfumy, samochody itp.). Niejednokrotnie pojawiają się w nich atrakcyjne kobiety, czasem ubrane jedynie z bieliznę czy strój kąpielowy. Zdjęcia kobiet pojawiają się powszechnie na kalendarzach, w albumach, na okładkach czasopism itp. Naturalnie w zależności od charakteru danej publikacji, mogą one mieć wydźwięk bardziej lub mniej erotyczny bądź być go pozbawione. Prezentowanie w tego typu przekazach kobiet jest jednak wyrazem podkreślenia ich piękna (w porównaniu do mężczyzn) a nie przejawem ich dyskryminacji. Jeśli chodzi o reklamy serwisów erotycznych publikowanych przez Skarżonego, to również – jak we wszystkich innych wspominanych powyżej przypadkach – Spółka zamieszcza w większości zdjęcia kobiet, a nie mężczyzn. Jeśli jednak sylwetki mężczyzn pojawiają się w reklamach serwisów erotycznych papla (tak jak również na niektórych ze zdjęć publikowanych w gazecie załączonej do skargi) mężczyźni są przedstawieni w nich w taki sam sposób jak kobiety, czyli w takich samych okolicznościach (np. jedynie w bieliźnie bądź bez ubrania, przy zastosowaniu kwadratów zasłaniających części zdjęć). Przedstawianie w reklamach serwisów erotycznych głównie kobiet jest związane z charakterem przekazu oraz osobą przeciętnego odbiorcy takiej reklamy (mężczyźni). Tak jak w reklamach odżywek dla sportowców występują przede wszystkim umięśnieni i skąpo ubrani mężczyźni, tak w reklamach serwisów erotycznych pojawiają się typowo piękne i skąpo ubrane kobiety. Taki przekaz stosuje nie tylko Skarżony. Jest to typowe na rynku, zresztą nie tylko polskim, ale ogólnoświatowym.

Skarżony wskazał, że w reklamach publikowanych przez niego nie ma zatem przejawów dyskryminacji, są one tworzone i publikowane przy zastosowaniu podobnej konwencji jak inne tego typu przekazy na rynku. Podkreślamy dodatkowo, iż jako treści „dla dorosłych” są one publikowane wyłącznie w prasie przeznaczonej dla osób pełnoletnich, a ponadto Spółka stosuje inne mechanizmy zabezpieczenia przed dostępem takich treści dla dzieci, o czym będzie mowa w dalszej części odpowiedzi. Reklamy Skarżonego nie zawierają żadnych odniesień do symboli religijnych czy narodowościowych więc zawarty w skardze konsumenckiej zarzut odnośnie dyskryminacji ze względu na wyznanie czy narodowość jest zupełnie niezrozumiały i bezpodstawny.

Skarżony podniósł, że nie jest zrozumiały zarzut zawarty w skardze, iż reklamy serwisu papla używają „elementów zachęcających do aktów przemocy”. Żadne ze zdjęć nie zawiera jakichkolwiek treści związanych z przemocą, w tym nie zawierają przedmiotów kojarzonych z aktami przemocy. Podobnie nie jest jasny zarzut autora skargi, iż reklamy emitowane przez Skarżonego nadużywają zaufania odbiorcy, jego braku doświadczenia czy wiedzy. Zarzut ten również nie znajduje żadnych podstaw w faktycznym stanie rzeczy i autor skargi również w żaden sposób go nie uzasadnia.

W powyższym kontekście Skarżony podkreślił, iż kieruje swoje serwisy erotyczne (jak również ich reklamy) wyłącznie do osób pełnoletnich, a zatem mających – biorąc pod uwagę przeciętną osobę – odpowiednie doświadczenie i wiedzę, pozwalającą w szczególności na podjęcie świadomej decyzji, czy z tego typu treści korzystać. Skarżony zwrócił uwagę, iż treści erotyczne nie są zakazane przez prawo i nie są również sprzeczne z dobrymi obyczajami. Całe nasze życie, w tym środki masowego przekazu, są pełne tego typu treści i są one dostępne zarówno w prasie, Internecie, telewizji, wypożyczalniach płyt itp. Nie jest dozwolone jedynie kierowanie takich treści do osób niepełnoletnich, czego Skarżony w żadnym razie nie czyni. W szczególności, żadne reklamy treści o charakterze erotycznym nie są zamieszczane w wydawnictwach przeznaczonych dla dzieci. Zlecenia tego typu reklam są dokonywane na podstawie statystyk wieku czytelników, dostarczanych Skarżonemu przez poszczególnych wydawców; są one również weryfikowane przez wydawców pod tym kątem. Skarżony zamieszcza swoje reklamy w gazetach motoryzacyjnych (kierowanych dla mężczyzn), bądź w tytułach typu „Tina”, adresowanych dla kobiet.

W odniesieniu do gazet zawierających program telewizyjny, Skarżony podkreślił, iż również nie są to wydawnictwa adresowane dla dzieci. Skarżony zaznaczył, że nawet zamieszczane w nich artykuły czy inne publikacje są adresowane ewidentnie do odbiorców pełnoletnich. Dla przykładu, wspomniane powyżej gazety publikują również informacje o filmach erotycznych nadawanych w telewizji publicznej oraz na płatnych kanałach, jak również o innych programach związanych z treściami erotycznymi. Skarżony wspomniał, iż przekazy o charakterze erotycznym istnieją w zasadzie we wszystkich sferach otaczającej nas rzeczywistości, a ich zupełna eliminacja – abstrahując nawet od tego, iż nie ma dla jej żądania powodu z uwagi na zgodność takich treści z prawem – po prostu byłaby w praktyce trudno wyobrażalna bądź wręcz niemożliwa. Przekazy takie są kierowane do osób dorosłych, a ci mają z kolei szereg mechanizmów eliminujących dostęp dzieci do takich treści. W szczególności, rodzice mają możliwość blokowania stron internetowych oraz numerów skróconych telefonii komórkowej, do których dostęp chcą swoim dzieciom ograniczyć. Trudno natomiast oczekiwać, aby takie strony internetowe bądź serwisy w sieciach GSM (jak choćby serwisy Skarżonego) były całkowicie zakazane i wyeliminowane przez ich wydawców.

Skarżony dodatkowo podkreślił, iż w przypadku reklam zamieszczanych przez Skarżonego, fragmenty zdjęć czy inne treści o charakterze erotycznym zostały przysłonięte nieprzezroczystymi dużymi kwadratami i dodatkowo opatrzone napisem „tylko dla dorosłych”. W związku z tym dzieci nie mają możliwości zobaczenia w takiej reklamie treści, które mogłyby negatywnie wpłynąć na ich rozwój. Co więcej, przed pobraniem na telefon komórkowy danego produktu przeznaczonego dla dorosłych, użytkownik telefonu ponownie otrzymuje informację, że produkt jest przeznaczony dla osób pełnoletnich. Z uwagi na powyższe Skarżony stwierdził, iż dokłada należytych starań – w możliwym zakresie – zmierzających do tego, aby produkty na telefon komórkowy kierowane dla dorosłych faktycznie tylko do nich trafiały. Podobnie, jeśli jakaś osoba dorosła nie życzy sobie mieć dostępu do serwisów erotycznych, nie musi z nich korzystać. Jest to pozostawione wyłącznej decyzji takiej osoby. Nie ma jednak powodów, aby eliminować takie treści z dostępu dla tych osób pełnoletnich, które takie serwisy chcą otrzymywać.

Podsumowując, Skarżony stwierdził, że zamieszczane przez niego reklamy produktów na telefony komórkowe, adresowanych do odbiorców dorosłych, są zgodne z prawem oraz publikowane w takich gazetach oraz w taki sposób, aby w normalnym stanie rzeczy dostęp do nich mieli właściwi odbiorcy, czyli osoby pełnoletnie, mające odpowiednie doświadczenie życiowe i wiedzę, aby podjąć decyzję odnośnie odrzucenia bądź skorzystania z takich treści. W żadnych przekazach Spółka nie publikuje jakichkolwiek treści o charakterze dyskryminującym, czy to ze względu na płeć, wyznanie czy narodowość, nie zachęca do przemocy ani nie wykorzystuje niedoświadczenia odbiorców. Stąd zarzuty zawarte w skardze konsumenckiej nie są zasadne.

Z uwagi na argumenty wskazane powyżej, skarga złożona w niniejszej sprawie nie jest zasadna i Skarżony wniósł o jej oddalenie w całości. Na marginesie Skarżony zaznaczył, iż Rada Reklamy oceniała już uprzednio reklamy publikowane przez niego (również na skutek skargi konsumenta), uznając, iż reklamy te nie naruszają prawa, dobrych obyczajów, ani Kodeksu Etyki Reklamy (vide: sprawa o sygnaturze K/23/08). Od czasu ostatniego rozstrzygnięcia nie zmieniły się w przedmiotowym zakresie ani obowiązujące przepisy, ani obyczaje, ani tez Kodeks Etyki Reklamy (nie zmieniły się zresztą również treści reklam Skarżonego czy sposób ich publikacji). W konsekwencji, jeśli w poprzednim rozstrzygnięciu Rada Reklamy nie zakwestionowała zgodności reklam Skarżonego z obowiązującymi przepisami prawa, dobrymi obyczajami, ani przepisami Kodeksu Etyki Reklamy, nie ma podstaw, aby obecnie to rozstrzygnięcie było inne.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający nie dopatrzył się w reklamie naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy.

Zespół Orzekający uznał, że przedmiotowa reklama nie zawiera treści dyskryminujących, ani nie zachęca do aktów przemocy.

W opinii Zespołu Orzekającego reklama nie nadużywa zaufania odbiorców ani nie wykorzystuje ich braku doświadczenia lub wiedzy.

Zespół Orzekający uznał, że przedmiotowa reklama dodatków na telefon była zamieszczone w prawidłowy sposób; treści erotyczne były zaciemniane prostokątami i opatrywane napisem „tylko dla dorosłych”.

Jednocześnie, Zespół Orzekający poprosił o dochowywanie należytej staranności w doborze tytułów prasowych, w których tego typu reklamy się ukazują.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit b) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 25 listopada 2010r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.