Uchwała Nr ZO 61/10 w sprawie reklamy firmy AGROS NOVA Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 61/10 z dnia 16 września 2010 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/82/10

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Zofia Sanejko — przewodnicząca,
2) Mikołaj Janicki — członek,
3) Melania Popiel — członek,

na posiedzeniu w dniu 16 września 2010 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/82/10 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko AGROS NOVA Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy telewizyjnej

postanawia

uznać, że w reklamie powinny zostać wprowadzone zmiany w taki sposób, aby usunąć naruszenie norm Kodeksu Etyki Reklamy w najbliższym możliwym terminie.

2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. akt K/82/10.
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna soku pomarańczowego Fortuna.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, że „reklama narusza następujące postanowienia Kodeksu Etyki Reklamy:
1. art. 2 ust. 1 – przez naruszenie zasad uczciwej konkurencji,
2. art. 8 – przez wykorzystywanie braku wiedzy odbiorcy,
3. art. 10 ust. 1 – przez wprowadzanie konsumentów w błąd.”.

Zdaniem Skarżącego, „reklama podkreśla fakt, że Sok pomarańczowy Fortuna 100% nie zawiera w swym składzie substancji słodzących, tzw. „słodzików”. W świetle jednak obowiązujących przepisów, do soków owocowych w ogóle nie można dodawać słodzików (§ 4 ust. 1 pkt 1 lit. c) rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2003 roku w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych w związku z § 10 ust. 2 i załącznikiem nr 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 września 2008 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych), a zatem zaskarżona reklama stanowi tzw. nadużywające odróżnienie, o którym mowa w art. 46 ust. 1 pkt 1) lit. c) ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, polegające na przypisaniu produktowi szczególnych właściwości, podczas gdy wszystkie podobne produkty (soki owocowe) mają takie same właściwości pod względem braku zawartości dodanych substancji słodzących. Reklamodawca wykorzystuje więc w tym zakresie brak wiedzy odbiorcy reklamy, trudno bowiem wymagać od przeciętnego konsumenta posiadania szczegółowej wiedzy w zakresie prawnych uregulowań co do dopuszczalnego składu soków owocowych.”.

W opinii Skarżącego, „reklama w oczywisty sposób narusza zasady uczciwej konkurencji oraz wprowadza konsumentów w błąd w odniesieniu do istotnych cech soku przypisując produktowi szczególne właściwości oraz sugerując tym samym, że produkty konkurencyjne nie posiadają podobnych właściwości. Wprowadzenie w błąd polega w tym wypadku na usiłowaniu wywołania u konsumenta błędnego i niczym nieusprawiedliwionego przekonania, że reklamowany sok, z uwagi na brak dodanych słodzików, jest produktem atrakcyjniejszym niż pozostałe soki dostępne na rynku, co jak wykazano powyżej, nie jest zgodne z prawdą, gdyż żaden sok owocowy zgodnie z prawem nie może zawierać substancji słodzących. Informacja na temat zakazu dodawania słodzików do soków pojawia się w formie przypisu z „*” na dole ekranu przez krótką chwilę, przy czym jest ona nieczytelna z uwagi na niewielką czcionkę, nie jest też odczytywana przez lektora.”.

Skarżący podkreślił, że „zaskarżona reklama stanowi również czyn nieuczciwej konkurencji wskazany w art. 16 ust. l pkt. l i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji gdyż jest to reklama sprzeczna z przepisami prawa, jak również jest to reklama wprowadzająca w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzje co do nabycia reklamowanego towaru.
Powyższe stanowisko potwierdzają pisma:
– z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny z dnia 06.05.2010
– z Głównego Inspektoratu Sanitarnego z dnia 05.05.2010 roku
– z Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych z dnia 05.05.2010 roku.”.

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.
Wniósł o uznanie reklamy za sprzeczną z dobrymi obyczajami (art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Reklamy) oraz zarzucił, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej i zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.
Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, z uwagi na to, że „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.”.
Wniósł także o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 10 ust. 1 pkt. a) Kodeksu Etyki Reklamy, gdyż „reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do:
a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu;”.

Arbiter-referent podniósł również, iż zgodnie z art. 16. ust. 1. pkt. 1) i 2) ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003r. nr 153 poz.1503 z późn. zm.) „czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności:
1) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka,
2) reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi,”.

Arbiter-referent poinformował również o przepisach obowiązującego prawa:
USTAWIE z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2006r., nr 171 poz.1225).
ROZPORZ¥DZENIU MINISTRA ZDROWIA z dnia 18 września 2008r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. z 2008r. nr 177 poz.1094).
ROZPORZ¥DZENIU MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 30 września 2003r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych (Dz. U. z 2003r. nr 177 poz.1735).

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i uczestniczył w posiedzeniu.
Na wstępie Skarżony poinformował, że wnosi o oddalenie skargi z uwagi na brak naruszenia norm Kodeksu Etyki Reklamy.

Skarżony poinformował, że w skardze Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków zarzuca reklamie soku owocowego Fortuna Sok pomarańczowy 100% bez dodatku cukru i słodzików naruszenie art. 10 ust. 1 KER poprzez wprowadzenie konsumentów w błąd oraz niezgodność z art. 2 ust 1 KER poprzez naruszenie zasad uczciwej konkurencji, jak również naruszenie art. 8 KER poprzez wykorzystanie braku wiedzy odbiorcy w zakresie prawnie dopuszczalnego składu soków owocowych.

W opinii Skarżonego zarzuty zawarte w skardze nie zasługują na uwzględnienie.
Zdaniem Skarżonego zaskarżona reklama wskazuje na dwie podstawowe cechy soku owocowego Fortuna sok pomarańczowy 100%. Mianowicie na brak dodanego cukru oraz słodzików w ich składzie. Skarżony podkreślił, iż komunikacja wskazanych cech w zaskarżonym przekazie reklamowym, spełnia niebagatelną, konsumencką funkcję edukacyjną. Przejawia się ona w tym, iż komunikacja w przekazie reklamowym wskazanego soku owocowego marki Fortuna obiektywnie prawdziwego faktu braku dodatku cukru i substancji słodzących została uzupełniona obiektywnie prawdziwą informacją konsumencką, iż „według prawa do soków owocowych nie można dodawać słodzików”. Informacja ta została przekazana w zaskarżonej reklamie w sposób czytelny, odróżniający się od tła przekazu reklamowego i jednoznaczny.

Skarżony stwierdził, że w tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż ww. komunikat spełnia dwie podstawowe funkcje. Po pierwsze, uświadamia konsumentowi, iż żaden sok owocowy nie może w świetle obowiązujących przepisów prawa zawierać słodzików, w przeciwieństwie do pozostałych produktów podobnych zaspakajających te same potrzeby (np. nektaru, napoju owocowego). Po drugie, daje konsumentowi możliwość dokonania w pełni świadomego wyboru przy zakupie przedmiotowego produktu, w szczególności poprzez zwrócenie jego uwagi na fakt istnienia różnic pomiędzy produktami podobnymi, tj. sokami, nektarami oraz napojami owocowymi. Tym samym wzbudza w konsumencie czujność w zakresie posiadanych cech nabywanych przez niego produktów oraz świadomego kreowania i zaspokajania swoich oczekiwań żywieniowych. Co więcej, w kontekście występowania w obrocie produktów opatrzonych informacją „bez dodatku cukru”, a zawierających w składzie słodziki, należy przyjąć, że informacja taka jest istotna i użyteczna dla konsumenta (jako przykład wskazano na produkt pod nazwą Caprio Plus).

W świetle powyższego, zdaniem Skarżonego, trudno zasadnie stwierdzić, iż przedmiotowa reklama może wprowadzać konsumenta w błąd i tym samym naruszać art. 10 KER. Nie istnieją, bowiem żadne zasadne argumenty przemawiające za tym, by oznaczenie soku owocowego Fortuna sok pomarańczowy 100% komunikatem ”bez dodatku cukru i słodzików”, uzupełnionym dodatkowo informacją „według prawa do soków owocowych nie można dodawać słodzików”, wprowadzało konsumenta w błąd, przez sugerowanie, że sok ten posiada szczególne właściwości odróżniającego go od innych produktów podobnych (w szczególności nektarów i napojów, które mogą zawierać i zawierają w swoim składzie cukier lub substancje słodzące, albo obydwie te substancje łącznie). Tym bardziej, iż w procesie oceny możliwości wprowadzenia konsumenta w błąd należy przede wszystkim brać pod uwagę tzw. wzorzec przeciętnego konsumenta, tj. konsumenta dobrze poinformowanego, który sam weryfikuje informacje zawarte w reklamie. Właśnie zamieszczenie ww. informacji konsumenckiej, determinuje brak możliwości wprowadzenia konsumenta w błąd. Może on bowiem zestawić informację o braku w produkcie substancji słodzących z informacją, że do soków owocowych nie można w świetle przepisów prawa dodawać słodzików i na tej podstawie dokonać w pełni świadomego wyboru.

Zdaniem Skarżonego, w świetle powyższego trudno również zgodzić się ze stanowiskiem Skarżącego, iż zaskarżona reklama narusza zasady uczciwej konkurencji (art. 2 ust. 1 KER) oraz wykorzystuje brak wiedzy konsumenta w kwestii właściwości soków owocowych (art. 8 KER). Jest to tym bardziej niezrozumiałe, iż podstawowym celem oraz skutkiem przekazu reklamy soku owocowego Fortuna sok pomarańczowy 100% bez dodatku cukru i słodzików jest właśnie poszerzenie wiedzy konsumentów w zakresie prawnie dopuszczalnego składu soków owocowych oraz posiadanych przez nich właściwości jakościowych, odróżniających je od innych produktów, spełniających podobne konsumenckie funkcje (np. nektaru, napoju). Tym samym zaskarżona reklama realizuje szeroko promowaną rolę edukacyjną wobec konsumenta, świadczącą o społecznej odpowiedzialności reklamującego.

Reasumując, Skarżony stwierdził, że zastosowanie w reklamie soku owocowego Fortuna sok pomarańczowy 100% komunikatu „bez dodatku cukru i słodzików” uzupełnionego dodatkowo informacją „według prawa do soków owocowych nie można dodawać słodzików”, nie wprowadza konsumenta w błąd, przez sugerowanie, że sok ten posiada szczególne właściwości i tym samym nie narusza art. 10 ust 1, 2 ust 1 oraz 8 KER. Dlatego też w opinii Skarżonego skarga zasługuje na oddalenie.

3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający stwierdził, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej i zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.

Zespół Orzekający podzielił zarzut Skarżącego, uznając, że przedmiotowa reklama wprowadza konsumentów w błąd informując, że „Zgodnie z prawem słodzik nie może być dodawany do tego rodzaju soków owocowych”. Tymczasem zgodnie z przepisami obowiązującego prawa do żadnych soków owocowych nie można dodawać słodzików.

Dlatego w opinii Zespołu Orzekającego informacja znajdująca się w reklamie powinna zostać zmieniona, aby nie wprowadzać konsumentów w błąd.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1 lit d) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 30 czerwca 2010r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.