Uchwała Nr ZO 01/12 w sprawie reklamy firmy Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK-AM Sp. z o.o.

Uchwała Nr ZO 01/12 z dnia 3 stycznia 2012 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/118/11

1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:

1) Wojciech Tomczak— przewodniczący,
2) Małgorzata Augustyniak — członek,
3) Olgierd Cygan — członek,

na posiedzeniu w dniu 3 stycznia 2012 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/118/11 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK-AM Sp. z o.o. z siedzibą w Zakroczymiu (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy radiowej

postanawia uznać, że w reklamie powinny być wprowadzone zmiany, aby usunąć naruszenie norm Kodeksu.


2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:

Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. K/118/11.
Przedmiotem skargi była reklama radiowa suplementu diety Furoxin.

Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż „zarzuca, że reklama narusza art. 8 w zw. z art. 10 a) Kodeksu Etyki Reklamy w ten sposób, iż informacje w niej zawarte wprowadzają odbiorców w błąd, w szczególności w odniesieniu do istotnych cech, w tym właściwości reklamowanego produktu, wykorzystując brak wiedzy i świadomości konsumentek na temat różnic pomiędzy produktami leczniczymi i suplementami diety, które są przecież zasadnicze.
Prezentację rozpoczyna krótka wstawka muzyczna z podkładem wokalnym wykonywanym przez damski głos do tekstu:
„Zapalenie pęcherza męczy mnie, oh, tak bardzo pozbyć się go chcę “. Po czym (inna) lektorka spieszy z poradą:
„Masz dosyć nawracającego zapalenia dróg moczowych? Sięgnij po suplement diety Furoxin!”
i wymienia rozliczne korzyści stosowania reklamowanego preparatu:
„To idealne połączenie żurawiny / pokrzywy, które działają przeciwbakteryjnie i przeciwobrzekowo “;
„Regularne stosowanie Furoxin zabezpieczy Cię przed nawracającymi zapaleniami dróg moczowych”;
Skarżący podkreślił, iż z reklamy w żaden sposób nie wynika, iż przedmiotem prezentacji jest (zaledwie) środek spożywczy. Jakkolwiek określenie „suplement diety” zostało użyte w prezentacji, to jednak pozostałe elementy spotu mają na celu przekonanie konsumentek, że reklamowany Furoxin jest produktem leczniczym skutecznie zwalczającym zapalenie pęcherza moczowego.
Sprzeciw budzi w pierwszym rzędzie kilkukrotne przywołanie stanów chorobowych: w reklamie na przemian padają określenia „zapalenie pęcherza” i „nawracające zapalenie dróg moczowych”. Dla spotęgowania i utrwalenia efektu polegającego na wywołaniu skojarzenia z chorobami, w prezentacji znalazło się także odwołanie do męki, jaką odczuwa się przy infekcjach dróg moczowych i obrzęków, jakie zazwyczaj im towarzyszą. Po skutecznym uruchomieniu pożądanych skojarzeń następują komunikaty zawierające informację, że TE straszne dolegliwości można wyeliminować, a nawet ich uniknąć – pod warunkiem zażywania Furoxin.
Podkreślam, że operowanie skojarzeniami emocjonalnymi odwołującymi się do uczucia bólu, zwłaszcza tak przykrego i intensywnego, że aż stanowiącego „mękę”, jest w reklamie suplementu diety całkowicie zakazane. Niedopuszczalne jest także sugerowanie, a tym bardziej przekonywanie wprost, jakoby preparat posiadał właściwości lecznicze, czy, co więcej, właściwości zabezpieczające przed wystąpieniem infekcji.

W reklamie suplementu diety bezwzględnie nie mogą znaleźć się nazwy jednostek chorobowych ani nawet określenia, które choćby w sposób pośredni stanowiłyby przywołanie stanów chorobowych. Tym samym już nawet samo charakteryzowanie Furoxin przy pomocy słowa „przeciwobrzekowo” jest wykluczone.
Cytując za encyklopedią: „Obrzęk- (łac. oedema) stwierdzane w badaniu fizykalnym gromadzenie się płynu w przestrzeni pozakomórkowej i w jamach ciała. Powstaje na skutek zaburzenia równowagi między czynnikami dążącymi do zatrzymania płynu w naczyniach oraz czynników prowadzących do przedostawania się płynu poza ich światło. Obrzęk może być spowodowane zgromadzeniem przesięku lub wysięku”. Odnosząc tę definicję do analizowanej prezentacji, należy stwierdzić, że zdrowy organizm człowieka, a tylko taki – generalnie – może być adresatem reklam suplementów diety, charakteryzuje się między innymi tym, że znajduje się w tego rodzaju stanie równowagi, iż nie dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu w przestrzeniach tkankowych. Wykorzystanie więc potencjału skojarzeniowego określenia „obrzęk”, które jest pojęciem medycznym, w reklamie suplementu diety stanowi rażące naruszenie prawa.
Nie mniej zastrzeżeń budzą zapewnienia, jakie wieńczą reklamę Furoxin, mianowicie, że preparat został:
„Doceniony nagrodą profesorów farmacji”;
i jest
„Polecany przez nefrologów”.

Jakkolwiek istotnie – jak się okazuje – istnieje wyróżnienie tytułowane jako „Nagroda Profesorów Farmacji”, to jednak jego proweniencja jak i ranga budzi określone wątpliwości. Skarżący wyjaśnił, że nagroda przyznawana jest przez czasopismo „Menager Apteki”, należące do spółki „MEDIA TV PLUS” Sp. z o.o. z/s w Warszawie. Kandydatami do odznaczenia są jednak tylko preparaty zgłoszone do udziału w „konkursie”, co nie jest bez znaczenia, gdy wziąć pod uwagę, że wiedza o istnieniu takiego wyróżnienia jest znikoma, żeby nie powiedzieć żadna. Tylko jeden serwis internetowy odnotowuje przyznawanie odznaczenia, przy czym serwis ten, www.nazdrowia.pl, należy do tego samego podmiotu co organizator – mianowicie w/w „MEDIA TV PLUS” Sp. z o.o. Nadmieniam ponadto, że nie sposób ustalić, ilu kontrkandydatów pokonał zwycięzca Furoxin, gdyż zgodnie z regulaminem wyróżnienia Zespół Ekspertów Farmacji zobowiązany jest do zachowania w tajemnicy nazwy preparatów, którym „nie zostałoprzyznane prawo do nagrody”. Cytując za tekstem regulaminu – „już sam fakt dobrowolnego zgłoszenia produktu do oceny Zespołu Ekspertów Farmacji jest zja¬wiskiem pozytywnym”.
W opinii Skarżącego, jeszcze dalej idącą manipulację stanowi zawarty w reklamie komunikat: „polecany przez nefrologów”. Oczywiście nie wiadomo, ilu konkretnie nefrologów i którzy dokładnie, ani na co w szczególności polecają. Taki komunikat tworzy wrażenie, że generalnie cała grupa zawodowa specjalistów z zakresu chorób układu moczowego rekomenduje na infekcje dróg moczowych stosowanie Furoxin.

Skarżący podkreślił, iż suplementy diety nie są produktami leczniczymi, więc nie leczą, zatem odwoływanie się do rzekomej rekomendacji lekarzy specjalistów i charakteryzowanie suplementu diety z zastosowaniem terminologii właściwej dla opisu leków, jest całkowicie niedopuszczalne. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia (art. 3 ust.3 pkt 39) suplementy diety są to “(…) środki spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety, będące skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny (…) Stosownie do utrwalonego stanowiska doktryny przez efekt fizjologiczny należy rozumieć oddziaływanie na naturalne czynności organizmu znajdującego się w równowadze, takie np. jak sen, trawienie, oddychanie; które wspomaga naturalne, zwyczajne procesy, ułatwia normalne funkcjonowanie organizmu. Suplement diety od produktu leczniczego różni się bowiem nie tym, że nie może oddziaływać na naturalne (fizjologiczne) czynności organizmu, lecz tym, że suplement diety wspomaga (ułatwia) działanie organizmu będącego w stanie równowagi (zdrowego organizmu), a produkt leczniczy koryguje działanie organizmu, którego równowaga jest naruszona (organizmu chorego).

Zdaniem Skarżącego, abstrahując od dotąd omówionych zarzutów, poza polem widzenia nie może też pozostać inny aspekt komunikatów:
„Doceniony nagrodą profesorów farmacji”;
„Polecany przez nefrologów”.
Zawarty jest w nich bowiem bardzo czytelny, a niewątpliwie daleki od prawdy, przekaz, jakoby Furoxin był przedmiotem badań klinicznych, zakończonych spektakularnymi wynikami, których efekty przekonały nawet najlepiej zorientowanych, bo posiadających dostęp do najnowszej wiedzy farmakologicznej, profesorów farmacji i to tak bardzo, że aż postanowili uhonorować produkt swoją nagrodą.
Co więcej, – wedle deklaracji płynącej z radia – o skuteczności Furoxin przekonani są także lekarze i to nie „byle jacy” doktorzy, ale specjaliści od schorzeń układu moczowego – a ci przecież posiadają najlepszą wiedzę praktyczną, który produkt rzeczywiście zwalcza zapalenie pęcherza, a który nie. Tak skonstruowany przekaz sugeruje, że Furoxin stanowi nie tylko znakomitą alternatywę dla innych suplementów diety, ale nawet dla leków!
Nadmieniam, że praktyki marketingowe polegające na posługiwaniu się w reklamie suplementu diety fikcyjnymi zaleceniami specjalistów posiadających tytuł naukowy zostały uznane przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w decyzji z dn. 13.07.2011, nr RPZ 12/2011 za naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Zdaniem Prezesa – „reklama powołująca się na utrwalony w naszym społeczeństwie autorytet, jakim powszechnie cieszą się osoby wykonujące zawód lekarza, w większym stopniu przykuwa uwagę przeciętnego konsumenta niż reklamy produktów rekomendowanych przez anonimowe osoby. Większym zaufaniem konsument obdarza bowiem towar, który jest polecany przez osoby posługujące się konkretnymi tytułami naukowymi i zawodowymi wskazującymi na pogłębioną wiedzę dotyczącą określonej dziedziny. [..,.] Takie działanie nie stanowi dozwolonej reklamy przesadnej, lecz wprowadza w błąd.”

Niezależnie od powyższego Skarżący nadmienił, że załączona reklama narusza szereg przepisów prawa powszechnie obowiązującego:
ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity z 29.06.2010 – Dz.U. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.);
rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie składu oraz znakowania suplementów diety z dnia 9 października 2007 r. (Dz.U. Nr 196, poz. 1425 z późn. zm.);
rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności;
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.);
ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji; (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.).
Z uwagi na powyższe naruszenia, stosownie do Regulaminu Rozpatrywania Skarg (dalej jako Regulamin), Skarżony wniósł o:
1. uznanie, że załączona reklama narusza normy Kodeksu (ust. 37 pkt 1 lit c Regulaminu);
2. skierowanie do producenta stanowiska Komisji stwierdzającego, że rozpowszechnianie reklamy powinno zostać wstrzymane (ust. 37 pkt 1 lit e)”.

W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.

Wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 8 Kodeksu Etyki Reklamy, w myśl którego „Reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy.”.

Wniósł także o uznanie reklamy za niezgodną z art. 10 ust. 1 a) , zgodnie z którym „reklamy nie mogą wprowadzać w błąd jej odbiorców, w szczególności w odniesieniu do:
a) istotnych cech, w tym właściwości, składu, metody, daty produkcji, przydatności, ilości, pochodzenia (w tym geograficznego) reklamowanego produktu;”.

Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i uczestniczył w posiedzeniu.

Skarżony poinformował, że wnosi o oddalenie skargi jako niezasadnej oraz nie zasługującej na uwzględnienie, z przyczyn, o których mowa poniżej.

W pierwszej kolejności Skarżony poczynił wstępną uwagę – która powoływana będzie także w dalszej części pisma – w przedmiocie wątpliwości, co do rzeczywistego statusu osoby, która wniosła przedmiotową skargę. Trudno przyjąć twierdzenie, że ze skargą wystąpił nieświadomy, niezorientowany i podatny na manipulację konsument, którego niewiedza i brak doświadczenia wykorzystane zostały rzekomo przez PF LEK-AM w działaniach promocyjnych suplementu diety FUROXIN. „Konsument” ów, przedstawił kilkustronicowy wywód na piśmie, opatrzony komentarzem prawnym, zawierający powołanie orzecznictwa stosownych organów, które to pismo – skarga – co Skarżony wskazał na marginesie, zawiera znacznie więcej znaków, niż dopuszczalna przez Radę Reklamy liczba 1.500, co wprost przeczy tezie, jakoby Skarżący był podmiotem niezorientowanym i wprowadzonym w błąd.

W opinii Skarżonego, powyższe uprawnia do stwierdzenia, że Stowarzyszenie zagrożone jest działaniami owego „konsumenta”, który nie ujawniając prawdziwej tożsamości i statusu, podjął kroki zmierzające do wykorzystania mechanizmów i instytucji wypracowanych na forum Rady Reklamy, celem eliminacji z rynku, w formie noszącej znamiona nieuczciwych praktyk, towarów konkurencyjnych.

W opinii Skarżonego, wskazane wątpliwości skutkują przypuszczeniem, że Rada Reklamy wprowadzana jest w błąd, skutkiem czego – w ocenie „konsumenta”, który złożył skargę – ma być wydanie rozstrzygnięcia stawiającego PF LEK-AM jako producenta suplementu diety Furoxin i prowadzoną przez PF LEK-AM działalność gospodarczą, w negatywnym świetle, a tym samym osłabienie pozycji rynkowej PF LEK-AM. Działania tego rodzaju nie mają nic wspólnego z ochroną interesów konsumentów, bowiem można sądzić, że za złożoną skargą kryje się de facto inny przedsiębiorca działający w tej samej co PF LEK-AM branży, który wykorzystując mechanizmy prokonsumenckie, podejmuje próbę zwalczania podmiotu konkurencyjnego, jakim jest nasza spółka, pomimo, że zgodnie z procedurami obowiązującymi na forum Rady Reklamy, przedsiębiorcy winni składać skargi na innych niż konsumenci formularzach.

Z daniem Skarżonego, powołane wyżej uwagi wstępne, prowadzą do konstatacji, że „konsument” składający skargę, jest w istocie przedsiębiorcą lub podmiotem działającym na zlecenie przedsiębiorcy, na co bezsprzecznie wskazuje treść złożonej skargi i wykorzystana w jej ramach argumentacja, jak również treść załączonego do skargi zawiadomienia do organów inspekcji sanitarnej, a co z kolei prowadzi do dalszego wniosku, że takie działanie nie powinno być sankcjonowane i firmowane przez Radę Reklamy poprzez wydanie uchwały uwzględniającej skargę, gdyż działanie skarżącego stanowi w istocie nadużycie prawa i wypaczenie roli jaką pełnić ma Rada Reklamy, a tym samym – przez analogię do art. 5 kodeksu cywilnego – nie zasługuje na ochronę.

W opinii Skarżonego, podkreślenia wymaga fakt, że PF LEK-AM w prowadzonej działalności dba i kładzie nacisk na prowadzenie działań zgodnych z przepisami prawa, za priorytet uznaje prowadzenie działalności gospodarczej i uczestniczenie w obrocie z zachowaniem etyki, tym samym – pomimo zgłoszonych powyżej zastrzeżeń -przedstawia argumentację w zakresie niezasadności zarzutów zgłoszonych w skardze konsumenckiej. Działania marketingowe – w tym prowadzenie reklamy radiowej – nie mogą być zakwalifikowane jako naruszające przepisy prawa.

Skarżony zaznaczył, że brak jest uzasadnienia dla zarzutu, jakoby kwestionowana reklama suplementu diety FUROXIN, wprowadzała w błąd, w szczególności zaś co do cech i właściwości reklamowanego produktu. Producent PF LEK-AM zamieszcza pełną i rzetelną informację w odniesieniu do produktu FUROXIN. Zakwestionowany przekaz reklamowy, dotyczył suplementu diety FUROXIN oferowanego przez naszą spółkę, który w swym składzie zawiera ekstrakt z owoców żurawiny (w tym tzw. PACs) oraz ekstrakt z liści pokrzywy. Wątpliwości skarżącego wzbudziły informacje w przedmiocie opisu właściwości produktu FUROXIN, wynikających z połączenia w składzie tego suplementu diety, dwóch składników, o których mowa.

PF LEK-AM z całą stanowczością oświadczył, że wszelkie informacje co do cech i właściwości produktu FUROXIN, a dotyczące jego składu oraz działania, zgodne są z prawdą i potwierdzone zostały w wielokrotnie na przestrzeni lat przeprowadzonych badaniach naukowych, na dowód czego wskazać należy literaturę źródłową:
Dorota Robak-Chołubek, Małgorzata Sobstel, Joanna Tkaczuk-Włach, Grzegorz Jakiel, „Zakażenia dróg moczowych wśród kobiet”, Przegląd Menopauzalny 4/2008, s. 231-234:
„Postępowanie niefarmakologiczne (w przypadku ZUM) obejmuje stosowanie soku i preparatów z żurawin, zawierajęcych substancje hamujące adhezję bakterii.” 2/ Agnieszka Gryszczyńska, „Żurawina amerykańska – lek na problemy urologiczne”, Przegląd Urologiczny 2010/11/5(63), 31-39:
„Wyniki badań przedstawione w niniejszym artykule wskazują, że stosowanie żurawiny amerykańskiej w codziennej suplementacji pozwala chronić nasz organizm przed szkodliwym działaniem bakterii.”

Praca zbiorowa, Informator – Leki Współczesnej Terapii w Polsce 1/2009 (17): „Długotrwałe spożywanie żurawiny amerykańskiej pozwala zmniejszyć liczbę bakterii w drogach moczowych.”

Jerzy Lutomski, Jan Hasik, Fitoterapia w urologii, Borgis – Postępy Fitoterapii 4/2000, s. 8-12:
„Akwaretyki roślinne (w tym pokrzywa), dawniej zwane „diuretykami”, wywołują wzmożone wydzielanie moczu (diurezę wodną) i mogą okazać się pomocne w leczeniu zakażeń bakteryjnych i stanów zapalnych dróg moczowych/’

Zdaniem Skarżonego, z treści przedmiotowych artykułów i opinii wynika wprost i jednoznacznie, że składniki zawarte w preparacie FUROXIN oddziałują w sposób, w jaki zostało to przedstawione w treści zakwestionowanej reklamy, zatem nie może być mowy o wprowadzeniu potencjalnych odbiorców tej reklamy w błąd co do cech i właściwości reklamowanego produktu, gdyż z wprowadzeniem w błąd mielibyśmy do czynienia tylko wówczas, gdyby prezentowane dane i informacje były niezgodne z prawdą, przekłamane lub nierzetelne, tymczasem sformułowania użyte w treści przekazu promocyjnego stanowią powielenie – co do wniosków merytorycznych – wyników badań i eksperymentów prowadzonych przez naukowców. W tym stanie rzeczy wskazać należy, że skarżący zarzuca de facto naszej spółce podanie w treści przekazu reklamowego informacji zgodnych z rzeczywistością, tj. zaprezentowanie cech i właściwości składników preparatu FUROXIN, które w istocie są atrybutami tegoż preparatu, wobec zawartości tychże właśnie składników. W opinii Skarżonego, wyniki badań naukowych jak również oceny specjalistów, powołane w treści wyliczonych wyżej publikacji, wprost wskazują, że ekstrakty z żurawiny oraz liści pokrzywy działają przeciwbakteryjnie i przeciwobrzękowo.

PF LEK-AM potwierdził, że w treści kwestionowanej reklamy użyte zostały sformułowania takie jak: „zapalenie pęcherza”, „zapalenie dróg moczowych”, potwierdza też, że jednostki te są jednostkami chorobowymi. Skoro jednak opisane przypadłości są jednostkami chorobowymi, to znaczy, że organizm na nie cierpiący nie jest zdrowy i nie znajduje się w stanie naturalnej równowagi, efektem zaś stosowania promowanego przez PF LEK-AM produktu nie jest nic innego niż zachowanie i wspomaganie naturalnej równowagi organizmu ludzkiego właśnie, a więc stanu, w jakim znajduje się ten organizm będąc zdrowym. Powyższe oznacza, że – zgodnie z definicją i zastosowaniem suplementu diety – preparat FUROXIN wspomaga naturalne siły organizmu w zachowaniu korzystnego, tj. cechującego się zdrowiem, balansu wszystkich czynników oddziaływujących na ten organizm, i takie też jest założenie przyświecające promocji tego produktu. Skarżący nie wykazał, ażeby kwestionowany przekaz zawierał w istocie inne, niż kierowane do zdrowego człowieka, komunikaty. Istotą tego przekazu jest komunikat, ażeby pomóc w zachowaniu naturalnego balansu, tj. zdrowego organizmu, warto uzupełniać (lecz nie zastępować) codzienną dietę o preparat FUROXIN, który – jako suplement diety -wspomaga (lecz nie wyręcza) procesy zachodzące wewnątrz organizmu ludzkiego odpowiadające za zachowanie go w zdrowiu i dobrej kondycji.

Zdaniem Skarżonego, za całkowicie nieuprawnione i niezgodne z rzeczywistością uznać należy twierdzenie skargi, jakoby PF LEK-AM w treści kwestionowanego przekazu reklamowego odwoływać się miało do „męki”. Rzeczownik w brzmieniu „męka” nie stanowi bowiem wprost odpowiednika znaczeniowego czasownika „męczyć”. „Męka” oznacza tyle, co wielkie cierpienie fizyczne lub psychiczne, zadawane komuś tortury, tymczasem „męczyć (się)” w znaczeniu obiegowym i potocznym, znaczy tyle co odczuwać znużenie, dyskomfort. Mając na względzie powyższe, stwierdzić należy, że nie można postawić znaku równości pomiędzy torturami a odczuwaniem dyskomfortu wynikłego z sytuacji życia codziennego, w tym dolegliwości odczuwanych przez organizm. Nie budzącą wątpliwości jest także okoliczność, że użyte przez PF LEK-AM w treści dialogu-reklamy, sformułowanie „męczy mnie”, stanowiło przejaw posłużenia się czasownikiem „męczyć” w znaczeniu potocznym właśnie, na co zwraca uwagę sam skarżący w treści załączonego do skargi zgłoszenia do organów inspekcji sanitarnej, w którym to zgłoszeniu na stronie 7 czytamy: „Mając na uwadze fakt, iż stosowanie preparatu zalecane jest na zapalenie pęcherza moczowego, to konsumentki Furoxin mogą zostać jednoznacznie zidentyfikowane jako grupa nasto- lub dwudziestoparolatek.” – jeśli zatem zdaniem skarżącego kwestionowana reklama przybrała formę dialogu młodych lub nawet bardzo młodych kobiet, to dialog ten nie nosił raczej cech dyskursu naukowego, a zatem prowadzony był w mowie potocznej, nieformalnej.

Zdaniem Skarżonego, nie polega na prawdzie twierdzenie Skarżącego, jakoby kwestionowana reklama zawierała w swej treści odwołanie do zaleceń nefrologów. Żadna z emisji przedmiotowej reklamy ani żadna jej wersja, nie zawierają i nie zawierały odniesień do tej specjalności lekarskiej, w związku z czym powoływanie się na tę okoliczność przez wnoszącego skargę „konsumenta”, jest bardzo istotną niedokładnością z jego strony, jeśli nie celowym nadużyciem. W załączeniu PF LEK-AM przedstawia scenariusz kwestionowanej reklamy, którego lektura potwierdza zaprezentowane przez naszą spółkę w niniejszym akapicie stanowisko. Na marginesie , wskazać należy, że w przeciwieństwie do reklamy produktów leczniczych, reklama suplementów diety nie jest obwarowana zakazem udziału w reklamie osób posiadających lub sugerujących posiadanie wykształcenia medycznego lub podobnego. W tym miejscu odesłać należy także do powołanych już wyżej publikacji i opinii, sporządzonych m.in. z udziałem specjalistów, które to publikacje potwierdzają skuteczność składników suplementu diety oraz ich korzystnego wpływu na utrzymanie dobrej kondycji zdrowotnej, co przeczy tezie, jakoby powoływanie się na lekarzy specjalistów, jak również na zalety preparatu FUROXIN, miało znamiona wprowadzającego w błąd fałszu i informacji niezgodnej z prawdą. Powyższy przekaz reklamowy znalazł uzasadnienie w danych IMS Poland, zgodnie z którymi Furoxin jest preparatem polecanym przez urologów.

W opinii Skarżonego nieuprawniony jest zarzut skargi w przedmiocie zamieszczenia w reklamie informacji o uzyskanych przez preparat FUROXIN nagrodach. Skarżący uznaje za naruszającą normy reklamę oferowanego przez naszą spółkę preparatu z tego tylko powodu, że PF LEK-AM zdecydował się wziąć udział, tak jak i wiele innych podmiotów biorących udział w obrocie gospodarczym, w konkursie o nagrodę profesorów farmacji i konkurs ten ze swoim preparatem wygrał. Wskazać należy w tym miejscu, że konkurs, o którym mowa, jest konkursem otwartym, organizowanym cyklicznie i nigdy dotąd – według wiedzy PF LEK-AM – nie kwestionowanym w zakresie jego zgodności z przepisami obowiązującego prawa.

Skarżony zwrócił uwagę na fakt, że konkurs ten organizowany jest w oparciu o powszechnie obowiązujące przepisy prawa i zgodnie z wiedzą naszej spółki, żaden organ uprawniony ani sąd nie wydał rozstrzygnięcia zakazującego prowadzenie konkursu czy nakazującego zmianę jego formy. Co więcej, organizatorem konkursu jest działająca zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zarejestrowana w Polsce spółka, na co wskazują choćby dane rejestrowe przedłożone przez samego Skarżącego. W tym stanie rzeczy powoływanie w skardze, jako okoliczności negatywnej dla naszej spółki, faktu udziału preparatu FUROXIN w organizowanym, otwartym, konkursie, jest zarzutem pozbawionym treści merytorycznej, a udział w przedmiotowym konkursie nie jest tożsamy z łamaniem prawa, co sugeruje skarżący. Abstrahując od powyższego, wskazać należy, że „konsument” podnosi w treści skargi, jakoby wiedza w przedmiocie istnienia konkursu i nagrody profesorów farmacji była znikoma, niemniej jednak on sam, mimo, iż jest osobą niedoświadczoną, nieposiadającą wiedzy, niezorientowaną – bo taki obraz konsumenta jawić się ma z treści skargi – był w stanie zgromadzić dane n/t tego konkursu oraz dane rejestrowe spółki organizującej konkurs.

Zdaniem Skarżonego, niezrozumiałym jest zarzut, jakoby z treści kwestionowanego przekazu reklamowego wynikać miało, że preparat FUROXIN był przedmiotem badań klinicznych zwieńczonych spektakularnym wynikiem. Żadne sformułowanie, czy element kwestionowanej reklamy nie zawiera choćby cienia wskazania, że suplement diety FUROXIN był poddawany badaniom klinicznym. Co więcej, badania kliniczne przeprowadza się tylko i wyłącznie w odniesieniu do produktów leczniczych, celem ustalenia bezpieczeństwa i skuteczności działania tych produktów w reakcji z organizmem ludzkim. Suplementy diety nie przechodzą badań klinicznych, gdyż z założenia zawarte w nich substancje, są substancjami bezpiecznymi, naturalnie występującymi w produktach żywnościowych, rolą zaś suplementu jest ich dostarczenie w skoncentrowanej ilości. Poglądy prezentowane przez skarżącego są pozbawione podstaw, tak w odniesieniu do treści kwestionowanej reklamy, jak i w odniesieniu do suplementu diety w ogóle, jako określonego rodzaju produktu. Wnioskowanie zaprezentowane przez skarżącego w tym zakresie oparte jest na nieistniejących przesłankach. Wyjaśniając na marginesie, co do zasady, skutki pozytywnego wyniku trwających niekiedy wiele lat badań klinicznych, wskazać należy, że wynik ten nigdy nie znajduje odzwierciedlenia w postaci rekomendacji określonej grupy lekarzy do używania badanego produktu, czy tym bardziej nie jest przyczynkiem do wręczenia nagrody. Celem badań klinicznych jest sprawdzenie skuteczności i bezpieczeństwa leku, zaś po potwierdzeniu spełnienia tych wymogów, lek może zostać dopuszczony do obrotu, nie zaś nagrodzony przez wydawcę serwisu internetowego. Mając na względzie powyższe, stwierdzić należy, że skarżący dopuszcza się nieuprawnionej manipulacji oraz interpretacji zdarzeń oderwanej od rzeczywistości i zasad logicznego rozumowania.

Podsumowując powyższe, PF LEK-AM wskazał na niekonsekwencję Skarżącego i błąd w argumentacji, którą Skarżący ów zaprezentował w treści skargi. Na uwagę zasługuje sformułowanie powołane na stronie 7 zgłoszenia do organów inspekcji sanitarnej, stanowiącego załącznik do skargi, które brzmi: „Nierzadko zamiast sięgnąć po lek, wybierają [konsumentki – przyp. autora] suplementy diety, bo te są zazwyczaj zdecydowanie tańsze aniżeli (silniejsze) leki.” Powyższe prowadzi do wniosku o braku rozróżnienia przez konsumenta produktów o różnym statusie prawnym, wobec przyjęcia rozumowania, że suplementy diety i leki różnią się tylko ceną i mocą działania, innymi słowy zaś stanowią zamienniki, mimo, iż – jak wskazano powyżej – podlegają różnym reżimom prawnym, m.in. z uwagi na ich właściwości i przeznaczenie. Wobec powołania przez skarżącego przepisów obowiązującego prawa należy przyjąć, że argumentacja Skarżącego została zbudowana celowo na łączeniu twierdzeń odnoszących się do produktów leczniczych jak i suplementów diety i powoływaniu twierdzeń niestanowiących przekazu reklamy w sytuacji jednoznacznego przekazu reklamowego odnoszącego się do właściwości suplementu diety. Do powyższego twierdzenia uprawnia treść skargi, a przede wszystkim załącznik do niej w postaci kopii pisma skierowanego do organów inspekcji sanitarnej, zawierające w swej treści w istocie pomówienia godzące w dobre imię PF LEK-AM, w szczególności poprzez stwierdzenie, że PF LEK-AM nagminnie i uporczywie łamie przepisy w ramach prowadzenia działalności gospodarczej. Tego rodzaju twierdzenia stanowią w sposób oczywisty naruszenie dóbr osobistych naszej spółki, którym nie możemy jednak zapewnić należytej ochrony prawnej, wobec nieznajomości danych identyfikujących autora pomówień. Niemniej jednak analiza stanu sprawy, treści skargi oraz okoliczności towarzyszących jej złożeniu, skłania naszą spółkę do wniosku, że – jak wskazano na wstępie pisma – autorem skargi nie jest konsument, lecz inny przedsiębiorca, który wykorzystując forum Rady Reklamy próbuje osiągnąć cel nie w postaci wykształcenia prawidłowych praktyk rynkowych, lecz w postaci zrealizowania partykularnego interesu biznesowego, poprzez nieuprawnione posłużenie się mechanizmami kontrolnymi przysługującymi Radzie Reklamy.

Mając na względzie powyższe Skarżony wniósł o nieuwzględnianie skargi tak z przyczyn merytorycznych, jak i z powodu nadużycia prawa przez Skarżącego.


3. Zespół Orzekający zważył co następuje:

Zespół Orzekający dopatrzył się w przedmiotowej reklamie naruszenia norm kodeksu.

W opinii Zespołu Orzekającego przedmiotowa reklama nadużywania zaufania odbiorców i wprowadza konsumentów w błąd.

Zdaniem Zespołu Orzekającego nie można właściwości pokrzywy i żurawiny przekładać na działanie suplementu diety, który w swoim składzie zawiera ekstrakt z owoców żurawiny i ekstrakt z liści pokrzywy. W szczególności wprowadzająca konsumentów w błąd jest informacja, iż „regularne stosowanie Furoxinu zabezpieczy Cię przed nawracającymi zapaleniami dróg moczowych”.

Jak poinformował Skarżony, suplement diety Furoxin może być stosowany profilaktycznie przez zdrowych pacjentów, a nie przez pacjentów, którzy mają zapalenie dróg moczowych. Suplement diety Furoxin nie jest lekiem, nie ma właściwości leczniczych, więc nie może chorych pacjentów zabezpieczać przez nawrotem zapalenia dróg moczowych. Wobec powyższego reklama powinna być zmodyfikowana, aby odbiorcy reklamy nie byli wprowadzani w błąd.

W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit d) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.

Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 25 listopada 2010r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.