UCHWAŁY
Uchwała Nr ZO 23/11 w sprawie reklamy firmy WALMARK Sp. z o.o.
Uchwała Nr ZO 23/11 z dnia 16 lutego 2011 roku Zespołu Orzekającego w sprawie sygn. Akt: K/157/10
1. Zespół Orzekający Komisji Etyki Reklamy, działającej przy Związku Stowarzyszeń Rada Reklamy, w składzie:
1) Magdalena Czaja — przewodnicząca,
2) Krystyna Jarosz — członek,
3) Melania Popiel — członek,
na posiedzeniu w dniu 16 lutego 2011 roku, po rozpatrzeniu skargi o sygnaturze akt K/157/10 złożonej, na podstawie pkt. 7 Regulaminu Rozpatrywania Skarg, przez konsumenta (bliższe dane w aktach sprawy), (dalej: Skarżący), przeciwko WALMARK Sp. z o.o. z siedzibą w Sosnowcu (dalej: Skarżony), dotyczącej reklamy telewizyjnej
postanawia
uznać, że w reklamie powinny być wprowadzone zmiany, aby nie naruszała norm Kodeksu Etyki Reklamy.
2. Zespół Orzekający ustalił, co następuje:
Do Komisji Etyki Reklamy wpłynęła skarga o sygn. akt K/157/10.
Przedmiotem skargi była reklama telewizyjna żelków z witaminami CEM -M.
Skarżący w prawidłowo złożonej skardze podniósł, iż „zgłoszona reklama, promuje witaminy, czyli jak by nie było suplemet diety, który może mieć znaczny wpływ na zdrowie dziecka. Reklama nie jest skierowana do rodziców a bezpośrednio do dzieci. Co już samo w sobie wzbudza pewne wątpliwości witaminy to nie zabawki o tym, jakie stosuje dziecko powinni decydować rodzice nie dzieci. Ponad to ta reklama opiera się na mechanizmie “naśladowania” zjesz naszego żelka witaminę – będziesz jak spiderman – hello kitty. Jest to naruszenie etyki reklamy aż na dwa sposoby. Po pierwsze spożywanie witamin nie ma bezpośredniego wpływu na siłę czy wydolność dziecka tak więc, dziecko w pewnym stopniu jest oszukiwane. Reklama obiecuje także, że żelki są bardzo smaczne, co w wypadku lekarstw jest niebezpieczne, zachęca do przedawkowania.”.
W czasie posiedzenia skargę przedstawiał i popierał arbiter-referent.
Wniósł o uznanie jej za sprzeczną z dobrymi obyczajami — art. 2 Kodeksu Etyki Reklamy oraz że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej.
Arbiter-referent wniósł również o uznanie reklamy za niezgodną z art. 23 Kodeksu Etyki Reklamy, według którego „reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może zawierać treści stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa.”.
Wniósł także o uznanie reklamy za sprzeczną z art. 24 Kodeksu Etyki Reklamy, gdyż „stosownie do treści art. 8 i art. 10 reklama skierowana do dzieci lub młodzieży nie może wprowadzać w błąd poprzez wykorzystywanie ich naturalnej ufności i braku doświadczenia.”.
Wniósł także o uznanie reklamy za niezgodną z art. 25 Kodeksu Etyki Reklamy, zgodnie z którym „reklamy skierowane do dzieci lub młodzieży muszą uwzględniać stopień ich rozwoju oraz nie mogą zagrażać ich fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu dalszemu rozwojowi.”.
Arbiter-referent wniósł również o uznanie reklamy za sprzeczna z art. 27 Kodeksu Etyki Reklamy, ponieważ reklamy skierowane do dzieci lub młodzieży nie mogą podważać autorytetu rodziców lub innych osób sprawujących opiekę prawną, kwestionować ich odpowiedzialności, opinii, gustów lub upodobań. Powyższe ograniczenie nie dotyczy przypadków zwalczania patologii społecznych.
Arbiter-referent poinformował, że zgodnie z art. 32 Kodeksu Etyki Reklamy, przepisy zawarte w art. 22-31 stosuje się odpowiednio również do reklam, które nie są bezpośrednio skierowane do dzieci, jednak dzieci są ich odbiorcami ze względu na formę oraz miejsce i sposób prezentowania reklam. Dotyczy to w szczególności reklam emitowanych w telewizji w sąsiedztwie audycji dla dzieci, reklam wyświetlanych w kinach przed seansami filmów dla dzieci oraz reklamy zewnętrznej.
Skarżony złożył pisemną odpowiedź na skargę i nie uczestniczył w posiedzeniu.
W odpowiedzi na skargę, Skarżony podniósł, iż zarzuty zawarte w skardze dotyczącej reklamy produktu CEM-M (Hello Kitty i Spiderman) są nieuzasadnione i bezpodstawne.
Skarżony poinformował, że zasady reklamy suplementów diety określone są w szczególności w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. Nr 171, poz. 1225). Zgodnie z art. 27 ust. 5 tejże ustawy oznakowanie, prezentacja i reklama suplementów diety nie mogą zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych. Dodatkowe warunki reklamy suplementów diety określa art. 46 ustawy. Zgodnie z tym przepisem reklama środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności:
a) co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji,
b) przez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada,
c) przez sugerowanie, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości, jeżeli wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości;
Ponadto, Skarżony poinformował, że reklama nie może przypisywać środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia albo odwoływać się do takich właściwości, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 4 i art. 33 ust. 4, oraz zawierać oświadczeń żywieniowych lub zdrowotnych niezgodnych z przepisami rozporządzenia nr 1924/2006.
Poza wskazanymi powyżej przepisami szczególna regulacja dotycząca reklamy kierowanej do dzieci zawarta jest w ustawie z dnia z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. 1993 Nr 7, poz. 34). Zgodnie z art. 16 b ust. 2 tej ustawy zakazane jest nadawanie reklam:
1) nawołujących bezpośrednio małoletnich do nabywania produktów lub usług;
2) zachęcających małoletnich do wywierania presji na rodziców lub inne osoby w celu skłonienia ich do zakupu reklamowanych produktów lub usług;
3) wykorzystujących zaufanie małoletnich, jakie pokładają oni w rodzicach, nauczycielach i innych osobach;
4) w nieuzasadniony sposób ukazujących małoletnich w niebezpiecznych sytuacjach;
5) oddziałujących w sposób ukryty na podświadomość.
Skarżony poinformował, iż wnikliwa analiza emitowanych przez Walmark Sp. z o.o. reklam produktu o nazwie CEM-M pozwala stwierdzić w sposób niebudzący wątpliwości, iż reklamy te nie naruszają żadnego z powołanych powyżej przepisów.
W szczególności Skarżony zauważył, iż reklamy te nie sugerują jakoby reklamowany produkt miał właściwości lecznicze czy też właściwości zapobiegania jakimkolwiek chorobom. Przekaz reklamowy nie koncentruje się w ogóle na aspekcie zdrowia i leczenia.
Skarżony wyraził opinię, iż z powyższym względów kwestionowana reklama nie narusza przepisów ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
Zdaniem Skarżonego treść reklam nie pozostaje również w kolizji z przepisami ustawy o radiofonii i telewizji.
Skarżony poinformował, że jakkolwiek reklamy istotnie skierowane są do dzieci to jednak z całą mocą należy podkreślić, iż ustawa o radiofonii i telewizji nie wyklucza emisji reklam, których adresatem są małoletni. Przeciwnie, ustawa regulując warunki jakie reklama tego rodzaju musi spełniać, w sposób jednoznaczny dopuszcza emisję reklam kierowanych bezpośrednio do dzieci. Należy mieć na względzie, iż reklama tego rodzaju zawsze będzie w pewien sposób opierała się na łatwowierności dzieci, albowiem nie potrafią one zrozumieć umowności przekazu reklamowego i odkryć mechanizmów perswazyjnych wykorzystywanych w reklamie. Ustawodawca zabrania jedynie wykorzystywania owej łatwowierności poprzez nadużywanie braku wiedzy i doświadczenia dzieci.
Zdaniem Skarżonego rzetelna i wnikliwa analiza treści kwestionowanych reklama nie pozwala na przypisanie im znamion nadużywania łatwowierności dzieci w rozumieniu ustawy o radiofonii i telewizji- W tym zatem zakresie reklamy te nie naruszają prawa. Treść spornych reklam nie zawiera również silnych komunikatów perswazyjnych kierowanych wprost do dzieci, ani też takich, które mogłyby być uznane za nakłaniające do wywierania presji na rodzicach. Reklamy te nie zawierają również komunikatów, które byłyby oparte na zaufaniu jakie dzieci pokładają w autorytetach, ani też nie posługują się obrazami, które mogłyby negatywnie oddziaływać na psychikę dzieci.
Zdaniem Skarżonego oczywistym jest, iż reklama z natury swej musi zawierać elementy promujące dany, reklamowany produkt, a służą temu między innymi obrazy i pozytywne skojarzenia. W żadnym jednak razie ani forma ani treść reklam produktu CEM-M nie koliduje z obowiązującymi przepisami prawa.
Na marginesie Skarżony wskazał, iż z uwagi na to, że stawiane mu zarzuty są lakoniczne i nieprecyzyjnie nie jest w stanie konkretnie i merytorycznie ustosunkować się do skargi. Jeśli zatem przedstawione stanowisko jest niewystarczające, Skarżony poinformował, że jest gotowy przedstawić dodatkowe wyjaśniania zarówno w formie pisemnej jak i ustanej.
Skarżony stanowczo podkreślił, iż nie było i nie jest jego intencją naruszanie dobra dzieci -przeciwnie reklama produktu CEM-M została opracowana w taki sposób, aby zawarty w niej przekaz był obiektywny, rzetelny i prawdziwy.
Mając powyższe na uwadze Skarżony stwierdził, iż skarga jest bezpodstawna. Stawiane mu zarzuty są gołosłowne i niepoparte żadną merytoryczną argumentacją.
Z tego względu w opinii Skarżonego skarga nie powinna być uwzględniona.
3. Zespół Orzekający zważył co następuje:
Zespół Orzekający podzielił zarzut Skarżącego, uznając, że przedmiotowa reklama zawiera treści zagrażające fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu dalszemu rozwojowi dzieci lub młodzieży.
Zespół Orzekający dopatrzył się również naruszenia dobrych obyczajów i uznał, że reklama nie była prowadzona w poczuciu odpowiedzialności społecznej.
W opinii Zespołu Orzekającego przedmiotowa reklama powinna być uzupełniona o informację ile żelków dziecko może spożyć dziennie. Zdaniem Zespołu Orzekającego preparatu nie można stosować w sposób niekontrolowany. W reklamie powinna się znaleźć również informacja dla jakiej grupy wiekowej preparat jest przeznaczony, w szczególności jeśli nie mogą go spożywać dzieci poniżej trzeciego roku życia.
W związku z powyższym, na podstawie pkt 37 ust. 1) lit d) Regulaminu Rozpatrywania Skarg Zespół Orzekający orzekł jak w pkt 1 uchwały.
Zgodnie z pkt.50 Regulaminu Rozpatrywania Skarg z dnia 25 listopada 2010r., stronom przysługuje prawo do odwołania się od uchwały Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni od daty doręczenia uchwały. Podstawę odwołania mogą stanowić wyłącznie nowe fakty i dowody, nieznane zainteresowanej stronie w dacie podjęcia przez Zespół Orzekający uchwały.
